Ám ảnh hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ

Cảnh báo hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ

Mới đây, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận 2 bệnh nhi 3 và 6 tháng tuổi nhập viện trong tình trạng tím tái, ngừng thở, ngừng tim trước khi đến bệnh viện. Dù đã được các bác sĩ nỗ lực cấp cứu, nhưng các bé vẫn không qua khỏi và được chẩn đoán là hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ (SIDS).

Bác sĩ Ðinh Thị Thu Phương, Khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, trường hợp thứ nhất là một bé trai 6 tháng tuổi khỏe mạnh, sau khi ăn được cho nằm ngủ một mình trong phòng. Khi gia đình phát hiện thì trẻ đang nằm úp mặt xuống đệm, tím tái. Bé được đưa đến viện gần nhà cấp cứu ngừng tuần hoàn và có nhịp tim trở lại. Sau đó, trẻ được chuyển vào khoa Cấp cứu và Chống độc (Bệnh viện Nhi Trung ương) trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, suy tuần hoàn. Tại đây, các bác sĩ đã tiếp tục hồi sức và làm các xét nghiệm để chẩn đoán và tìm nguyên nhân. Tuy nhiên, tình trạng của bé ngày càng nặng, nguy cơ tử vong, gia đình xin cho bé về.

Trường hợp thứ hai là một bé gái 3 tháng tuổi (ở Hà Nội) vào viện trong tình trạng ngừng thở, ngừng tim trước nhập viện. Theo lời kể của gia đình, đêm 19/10, trẻ được cho ngủ cùng bố mẹ. Ðến khoảng 1h30, khi mẹ tỉnh dậy phát hiện trẻ tím tái toàn thân, không thở. Cấp cứu tại Bệnh viện Nhi Trung ương, các bác sĩ phát hiện trẻ đã ngừng thở, ngừng tim, hạ nhiệt độ.

Trước đó, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng tiếp nhận một vài trường hợp tương tự. Ðây thực sự là hồi chuông cảnh báo các bậc cha mẹ có con nhỏ về việc đảm bảo an toàn giấc ngủ cho trẻ.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến hội chứng SIDS:

- Trẻ trai nhiều hơn trẻ gái;

- Sinh non, cân nặng khi sinh thấp, chậm tăng trưởng;

- Tư thế ngủ nằm sấp, không có núm vú giả.

- Mẹ ít hơn 20 tuổi, sử dụng ma túy, hút thuốc lá trong thai kỳ và sau sinh. Khoảng cách ngắn giữa các lần mang thai.

- Trẻ nằm chung giường với cha mẹ, người chăm sóc.

- Anh chị em ruột bị đột tử.

- Nhiệt độ môi trường thấp hoặc quá cao.

- Cũi, nôi, gối không an toàn, nệm nước, giường mềm.

SIDS - cái chết bất ngờ và không tiên lượng được

Theo TS.BS Lê Ngọc Duy, Trưởng Khoa Cấp cứu chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương, SIDS là cái chết bất ngờ và không tiên lượng được ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ trong khoảng từ 2 tuần đến 1 năm tuổi. SIDS hay gặp ở trẻ 2-4 tháng tuổi, hầu hết xảy ra khi trẻ đang ngủ. Không có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo trước, khiến hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ trở thành nỗi ám ảnh với nhiều gia đình. Bên cạnh những nguyên nhân gây tử vong đột ngột như ngạt thở, chảy máu não, viêm cơ tim... nhiều trường hợp không có lý do rõ ràng.

Một số nguyên nhân gây đột tử ở trẻ nhỏ: Trẻ có khuyết tật nghiêm trọng ở hệ hô hấp, tim mạch, hoặc sự kiểm soát nhịp thở của não bộ chưa phát triển hoàn thiện. Ðường thở trẻ bị chèn ép khi ngủ trong tư thế nằm sấp, nằm nghiêng - sấp. Trẻ ngủ trên giường có quá nhiều vật dụng hay giường ngủ mềm; ngủ cùng với bố mẹ cũng có thể là tác nhân gây đột tử. Trẻ bị tăng thân nhiệt do nhiệt độ phòng quá nóng hoặc quấn quá nhiều quần áo, chăn to; trẻ ngủ sâu dẫn đến mất kiểm soát nhịp thở…

Đảm bảo an toàn giấc ngủ cho trẻ

Tử vong do SIDS là vấn đề liên quan đến giấc ngủ, do đó cần nâng cao cảnh giác, tạo môi trường an toàn cho giấc ngủ của trẻ. Ðể giảm thiểu nguy cơ đột tử ở trẻ nhỏ, cha mẹ, người chăm sóc cần lưu ý:

Ðặt trẻ nằm ngửa khi ngủ: Trẻ nằm sấp khi ngủ làm tăng các nguy cơ bị tăng thân nhiệt quá mức, ngừng thở, giảm lượng oxy cung cấp, tăng tái hít khí CO2 thở ra trong cho quá trình hô hấp. Ðừng đặt bé ngủ nghiêng, vì trẻ nằm nghiêng có thể dễ dàng chuyển sang tư thế nằm sấp.

Không ngủ chung giường với trẻ: Người lớn ngủ chung giường với trẻ làm tăng nguy cơ SIDS do ngạt thở, siết cổ hoặc bị quấn cổ. Trẻ nên ngủ cùng phòng nhưng không chung giường với bố mẹ vào ban đêm trong ít nhất 6 tháng đầu tiên và lý tưởng nhất là trong năm đầu tiên. Ðặt nôi của trẻ gần giường cho phép các bà mẹ dễ dàng tiếp cận để cho bé bú và dỗ dành ban đêm.

Bề mặt giường/nôi bằng phẳng, không có nệm và gối mềm: Không đặt trẻ nằm trên nệm mềm vì làm tăng nguy cơ ngạt thở ở tư thế nằm sấp. Nếu cho trẻ ngủ trong nôi, chỉ sử dụng nệm đi kèm, không phủ bất kỳ lớp nệm nào khác. Không đắp chăn, ga, gối cho trẻ dưới bất kỳ hình thức nào vì có thể trùm lên mặt, cản trở hô hấp. Nếu trẻ bị lạnh, hãy mặc quần áo ấm như túi ngủ có chân hoặc bọc trẻ vào chăn.

Tránh để trẻ quá nóng: Cơ thể trẻ bị nóng là một yếu tố nguy cơ gây ra SIDS. Chú ý quan sát các dấu hiệu khi trẻ quá nóng như đổ mồ hôi, tóc ẩm ướt hoặc chạm ngực thấy nóng.

Chăm sóc bà mẹ khi mang thai: Chăm sóc đúng cách khi mang thai không chỉ đảm bảo một thai kỳ suôn sẻ mà còn giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ như làm giảm nguy cơ sinh non hoặc nhẹ cân (hai yếu tố nguy cơ gây hội chứng SIDS). Không hút thuốc lá, uống rượu hoặc sử dụng ma tuý trong thai kỳ.

Theo nghiên cứu, mỗi năm ở Mỹ có khoảng 2.300 trẻ tử vong bởi hội chứng SIDS và có 90% trường hợp đột tử ở trẻ nhỏ xảy ra trong 6 tháng đầu đời, cao nhất là từ 1- 4 tháng tuổi.

Tiêm chủng đầy đủ: Có nhiều bằng chứng cho thấy, tiêm phòng đầy đủ giúp bảo vệ trẻ chống lại SIDS.

Cho trẻ bú mẹ: Trẻ càng được bú sữa mẹ nhiều thì khả năng chống lại SIDS càng cao. Các nghiên cứu cho thấy, trẻ được bú sữa mẹ trong ít nhất 2 tháng sẽ giảm được một nửa nguy cơ mắc SIDS ngay cả khi không được bú hoàn toàn.

Cho trẻ ngậm núm vú giả khi đi ngủ: Tỷ lệ SIDS thấp hơn ở trẻ sơ sinh sử dụng núm vú giả. Do đó, nên cho trẻ ngậm núm vú giả trước khi đi ngủ trong năm đầu đời. Chỉ nên cho trẻ bú núm vú giả sau 3 - 4 tuần tuổi, khi khả năng bú của bé đã hoàn thiện. Lưu ý: Ðể tránh bị nghẹt cổ, không treo núm vú giả quanh cổ bé hoặc gắn vào quần áo khi bé đang ngủ. 

Khi phát hiện trẻ có bất cứ dấu hiệu nào bất thường, cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị kịp thời.