Bàn giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị phố cổ Hà Nội

Hội thảo nhằm tổng kết, đánh giá kết quả hoạt động về bảo tồn Khu phố cổ Hà Nội trong thời gian qua và đề xuất các nhiệm vụ giải pháp trong thời gian tới.

Hội thảo thu hút đông đảo nhà quản lý, nhà nghiên cứu, nhà khoa học nhiều lĩnh vực

Khu phố cổ Hà Nội có vị trí đặc biệt trong khu vực nội đô lịch sử với di sản đô thị có kiến trúc độc đáo, các phố nghề thủ công truyền thống, nhiều di tích lịch sử, văn hóa, kiến trúc gắn liền với lịch sử của vùng đất Thăng Long – Đông đô – Hà Nội. Khu Phố cổ Hà Nội hiện nay có diện tích khoảng hơn 82 ha với 10 phường, 79 tuyến phố và 83 ô phố. Đây là di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Hiện tại, khu phố cổ Hà Nội đang chứa đựng một kho tàng giá trị vật thể gồm 121 di tích, trong đó có 25 di tích đã được xếp hạng cấp Quốc gia. Các di tích cho thấy, tại đây có đầy đủ các loại hình tôn giáo, tín ngưỡng: đình, đền, chùa, hội quán, nhà thờ Hồi giáo, miếu, am…

Dấu ấn của vùng đất Thăng Long - Hà Nội nghìn năm văn hiến còn hiện diện trên phố cổ qua những giá trị phi vật thể đặc sắc về ẩm thực, biểu diễn ca trù, hát xẩm, các lễ hội truyền thống như lễ hội đền Bạch Mã, đình Yên Thái, lễ hội Trung thu, lễ hội Kim hoàn …

Trao đổi về phố cổ Hà Nội, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Hà Nội cho biết, khu phố cổ Hà Nội là khu vực di sản đô thị đặc thù của Hà Nội được hình thành trong quá trình phát triển Thăng Long - Hà Nội.  Khu Phố cổ Hà Nội có vị trí đặc biệt trong tiến trình phát triển Thăng Long - Hà Nội.

PGS.TS Kiến trúc sư Nguyễn Trúc Anh, Giám đốc Sở Quy hoạch kiến trúc Hà Nội nhận định: Phố cổ Hà Nội có giá trị về cấu trúc không gian đô thị gắn với các phố nghề, phường nghề và lễ hội truyền thống, hệ thống di sản, di tích kiến trúc có ý nghĩa văn hoá qua các giai đoạn lịch sử. Do nền kinh tế phát triển, nhu cầu kinh doanh đa dạng, những phường nghề, phố nghề hiện nay ở Hà Nội đã dần bị biến mất hoặc chuyển đổi.

Việc nâng cao chất lượng không gian, kiến trúc cảnh quan và khôi phục, bảo tồn, phát huy được hết những giá trị quy hoạch kiến trúc phố cổ luôn là bài toán nan giải. Muốn giải quyết được, phải có sự góp mặt và phối hợp đồng bộ của các ngành khác nhau như xây dựng, kiến trúc, văn hóa, du lịch…

Về giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị phố cổ Hà Nội, ông Nguyễn Trúc Anh đề nghị, Hà Nội cần khai thác hiệu quả giá trị kiến trúc khu phố cổ như là một sản phẩm du lịch đặc thù có tính cạnh tranh cao. Các hoạt động phải đề cao vai trò và lợi ích của người dân khu phố cổ. Bởi lẽ, để người dân nhận thức được tầm quan trọng của việc bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống thì không gì tốt bằng việc gắn quyền lợi về kinh tế và quyền lợi xã hội của chính họ với công việc bảo vệ.

Cần có cơ chế xã hội hóa cho việc bảo vệ và khai thác các ngôi nhà cổ. Cho phép chủ sở hữu sử dụng vào mục đích du lịch, tham quan, nghiên cứu, để họ có được nguồn thu từ du lịch… Hà Nội cần thường xuyên có những chương trình đánh giá những tác động của hoạt động và phát triển du lịch đến các giá trị kiến trúc của khu Phố cổ Hà Nội để có kế hoạch phân bố hợp lý, giảm thiểu những tác động bất lợi. Cần quy hoạch khu Phố cổ Hà Nội thành khu phố du lịch đặc thù, độc đáo.

Hiện nay, Sở Quy hoạch -  Kiến trúc đã phối hợp với Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội trong việc tổ chức nghiên cứu lập thẩm định Quy hoạch phân khu đô thị khu phố cổ Hà Nội và đã trình để UBND Thành phố xem xét phê duyệt. Tuy nhiên, để bảo tồn, phát huy giá trị phố cổ thì bên cạnh những chủ trương, chính sách, quy định, điều quan trọng nhất vẫn là sự nghiêm túc, đồng lòng chung tay, chung sức của chính quyền và người dân trong việc nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ gìn giữ, phát huy di sản quý giá này.

Thành phố nên xem xét để phố đêm hoạt động thâu đêm, không nhất thiết phải hoạt động đến 12h đêm như hiện nay. Quy hoạch phố cổ không thể tách rời với quy hoạch quận Hoàn Kiếm và quy hoạch không gian phố cổ, khu trung tâm Thủ đô phải thống nhất với các di sản khác như Cầu Long Biên, di sản Hoàng thành Thăng Long, khu vực bờ đê Sông Hồng.

Ngọc Bảo / TC Gia đình & Trẻ em