Bảo vệ trẻ em khỏi nguy cơ bị lạm dụng sức lao động trong đại dịch Covid-19

T.B. là một bé trai 12 tuổi, ngụ tại quận Bình Tân, TP.HCM. Cách đây hơn 2 tháng, em bị mất đi người cha do dịch Covid-19. Trước khi đại dịch bùng phát mạnh tại TP.HCM, em đang học lớp 5, nhưng hiện giờ, em đã phải nghỉ học. 

"Trước đây, ba mẹ đi làm để nuôi con và em con (8 tuổi) đi học. Nhưng bây giờ chỉ còn lại một mình mẹ, sau khi bị nhiễm Covid-19 sức khỏe của mẹ cũng rất yếu, nên không kiếm đủ tiền nuôi ăn học cho hai anh em. Con phải nghỉ học, đi làm kiếm tiền phụ mẹ nuôi em", bé B chia sẻ.

Công việc của cậu là phụ việc cho một nhóm thợ xây, với mức tiền công 200.000 đồng/ngày. Mặc dù mới chỉ bắt đầu đi làm từ đầu tháng 10, và không phải ngày nào cũng có việc, nhưng khoản tiền cậu mang về đủ để ba mẹ con sống "tạm ổn". 

Số liệu thống kê vào cuối năm 2020 cho thấy, ở Việt Nam có hơn một triệu trẻ em từ 5-17 tuổi đang tham gia lao động dưới nhiều hình thức khác nhau, trong đó có 519.805 lao động trẻ em làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.

Ngoài ra, điều tra còn cho thấy có 84% lao động trẻ em tập trung ở vùng nông thôn và hơn một nửa số đó làm trong khu vực nông nghiệp.  

Khi đại dịch ảnh hưởng đến thu nhập của nhiều gia đình, nhóm trẻ em này có nguy cơ phải làm việc nhiều giờ hơn hoặc trong điều kiện tồi tệ hơn. Cũng theo cơ quan chức năng dự báo, hiện trạng đại dịch Covid-19 đang diễn biến khó lường có thể dẫn đến sự gia tăng trở lại của lao động trẻ em.

Do kinh tế gia đình càng khó khăn, sự kỳ vọng về việc trẻ phải lao động để giúp đỡ gia đình ngày càng cao, càng nhiều trẻ có nguy cơ bị lạm dụng sức lao động và buộc phải làm những công việc độc hại, nguy hiểm. Hậu quả của việc buộc trẻ em rời xa trường lớp để lao động sớm chính là sự phát triển không toàn diện về thể chất và tâm lý của các em. Đồng thời lao động sớm cũng cản trở việc tiếp cận giáo dục, mất đi tuổi thơ, tác động tiêu cực tới tương lai và quyền cơ bản của trẻ em.  

Giữa tháng 6/2021, các tổ chức về lao động, trẻ em cũng đã cảnh báo tiến trình xóa bỏ lao động trẻ em bị đảo ngược khi “cú sốc” dịch Covid-19 gây ra nhiều hệ lụy về kinh tế khiến các gia đình bị mất thu nhập hay việc trường học bị đóng cửa…  

Trong động thái mới đây, đầu tháng 7/2021, Bộ LĐ-TB&XH đã trình dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động, bảo hiểm xã hội và người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Theo đó, đã bổ sung xử phạt nhiều hành vi vi phạm quy định về lao động trẻ em. Thời gian tới, sau khi phục hồi nền kinh tế sau Covid-19, bên cạnh những giải pháp dài hạn như giảm đói nghèo, tăng cường bảo trợ xã hội cho trẻ em, giáo dục cơ bản miễn phí tiếp cận hết trẻ em thì phải kể đến sự cấp thiết trong công tác phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý những trường hợp vi phạm lao động trẻ em. 

Phải nhanh chóng có quy định cụ thể, chế tài cụ thể để răn đe các trường hợp vi phạm. Đồng thời, phải có quy định cơ chế tố giác, phát hiện cũng như quy trình trợ giúp và giải quyết trường hợp lao động trẻ em. 

Đại dịch Covid-19 đã để lại rất nhiều hệ lụy nghiêm trọng, trong đó trẻ em là một trong những đối tượng phải gánh chịu hậu quả nặng nề. Nguy cơ số lao động trẻ em tăng lên do tác động của đại dịch là một trong những vấn đề cần được các cơ quan, ban, ngành, tổ chức xã hội đặc biệt quan tâm, để có những biện pháp phù hợp để hỗ trợ các đối tượng trẻ em nói trên một cách hiệu quả nhất.