Bảo vệ trẻ em trước việc gia tăng mang thai ở tuổi vị thành niên

Nguy cơ với sức khỏe khi mang thai ở tuổi vị thành niên

Sự việc một nữ sinh lớp 7 ở Bắc Giang có thai rồi tự sinh con trong nhà tắm khiến dư luận vô cùng bất ngờ bởi cả gia đình và nhà trường đều không hay biết trẻ đã trải qua giai đoạn mang thai trước đó.

Khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng đã từng tiếp nhận điều trị một trẻ gái 14 tuổi, mang thai và không có kiến thức làm mẹ ở tuổi vị thành niên.

Tiến sĩ, bác sĩ Đỗ Minh Loan, Trưởng khoa Sức khoẻ Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: Vị thành niên là những trẻ từ 10 đến 19 tuổi. Vào thời điểm này, trẻ phát triển các chức năng sinh dục, sinh sản, nhu cầu tình dục xuất hiện và chưa đủ kỹ năng để kiểm soát ham muốn tình dục.

Trẻ còn thiếu hiểu biết về chu kỳ kinh nguyệt, cơ chế thụ thai, các biện pháp tránh thai; Quan hệ tình dục không chuẩn bị, không mong muốn; Quan hệ tình dục trước hôn nhân, sống thử trước hôn nhân.

Đồng thời, trẻ thiếu tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính, cha mẹ còn hời hợt về việc giáo dục cho con em… dẫn đến nguy cơ mang thai ngoài ý muốn rất cao và để lại nhiều hệ lụy trong tương lai.

Tại Việt Nam, theo số liệu thống kê của Vụ sức khỏe Bà mẹ trẻ em (Bộ Y tế), tỷ lệ trẻ vị thành niên mang thai trong tổng số người mang thai tăng lên liên tục qua các năm. Năm 2010 là 2,9%, năm 2011 là 3,1%, năm 2012 là 3,2%. Tương ứng tỷ lệ phá thai ở lứa tuổi này lần lượt là 2,2%, 2,4% và 2,3%.

Theo số liệu thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trên thế giới, 44 trong số 1.000 trẻ được sinh ra từ các bà mẹ tuổi vị thành niên (15-19 tuổi). Ở các nước đang phát triển, ít nhất 10 triệu trường hợp mang thai ngoài ý muốn trong 1 năm ở những trẻ nữ vị thành niên độ tuổi 15 đến 19. Các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh đẻ là nguyên nhân tử vong hàng đầu đối với các trẻ gái 15-19 tuổi.

Có rất nhiều nguy cơ về sức khỏe với trẻ mang thai ở tuổi vị thành niên. Theo Tiến sĩ Minh Loan, nếu bé gái tiếp tục giữ thai và sinh đẻ có thể đối mặt với nguy cơ tử vong mẹ cao so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, chuyển dạ đình trệ, bất tương xứng thai khung chậu. Người mẹ sẽ gặp đẻ khó, dễ phải can thiệp bằng các thủ thuật và phẫu thuật.

"Tỷ lệ tử vong trẻ em sinh ra do các bà mẹ tuổi vị thành niên trong năm đầu cao hơn so với các bà mẹ sinh con ở tuổi trưởng thành. Con của các bà mẹ vị thành niên thường có tỷ lệ nhẹ cân, bệnh tật và tử vong cao gấp nhiều lần so với con của các bà mẹ tuổi trưởng thành", bác sĩ Loan cho hay.

Bên cạnh đó, người mẹ trẻ phải đối mặt với nhiều việc trong giai đoạn trưởng thành về học tập, kiếm kế sinh nhai, dễ bị khủng hoảng tâm lý.

Về nguy cơ phá thai ở tuổi vị thành niên, Tiến sĩ Loan cho hay, do mặc cảm, xấu hổ nên trẻ vị thành niên thường tìm kiếm dịch vụ phá thai không an toàn. Trẻ vị thành niên thường không biết các dấu hiệu để nhận biết thai nghén, nên không tìm đến cơ sở y tế sớm dẫn đến phá thai to, thường xảy ra nhiều tai biến hơn ở người trưởng thành.

Đồng hành cùng con trẻ trong quá trình trưởng thành

Cơ thể của trẻ vị thành niên mang thai chưa có sự phát triển hoàn chỉnh vì thế khá khó để nhận biết chính xác việc mang thai trong những tuần đầu.

Tuy nhiên, ở giai đoạn này cơ thể của trẻ vị thành niên mang thai vẫn có một số dấu hiệu mang thai sớm để nhận biết. Theo Tiến sĩ Loan, các cha mẹ cần theo dõi con kỹ những dấu hiệu như trẻ em chậm kinh hoặc mất kinh; buồn nôn và nôn; Thay đổi ở ngực; Tiết sữa non từ tuần thứ 16 của thai kỳ; Nhiệt độ cơ thể tăng cao; Thay đổi về da.

Việc chảy máu âm đạo trong 3 tháng đầu của thai kỳ có thể nhầm lẫn với ra máu kinh nguyệt bình thường.

Bởi vậy, chuyên gia này khuyến cáo cha mẹ nên quan tâm đến con cái nhiều hơn, trò chuyện và đưa ra những định hướng đúng đắn về tình cảm. Cha mẹ và nhà trường nên phối hợp để trang bị cho trẻ những kiến thức về sức khoẻ sinh sản, giáo dục giới tính cho các em, giúp các em có kiến thức và nhận thức đúng đắn tránh được những sai lầm không đáng có.

Các ngành chức năng cần tăng cường giáo dục, chăm sóc sức khoẻ tiền hôn nhân, các vấn đề liên quan đến sức khoẻ sinh sản, hướng dẫn các biện pháp tránh thai phù hợp, hạn chế tình trạng phá thai và ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục.

"Đặc biệt, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường-gia đình-xã hội. Từ đó, giúp các em được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính và sức khoẻ sinh sản, góp phần nâng cao chất lượng dân số trong tương lai", bác sĩ Loan nói.

Hiện nay, Khoa Sức khỏe Vị thành niên, Bệnh viện Nhi Trung ương đã và đang thực hiện các chương trình giáo dục giới tính, cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục lồng ghép các chương trình giáo dục tại các trường học nhằm giảm tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn ở trẻ vị thành niên.