Cha mẹ ứng xử thế nào khi con xem phim nhạy cảm

Cha mẹ cư xử không khéo léo, trẻ dễ có cảm giác bị tổn thương gấp bội

Chào chuyên gia tư vấn Tú Anh Nguyễn, chị nghĩ thế nào về vụ việc trên?

Chuyên gia tư vấn Tú Anh: Đầu tiên, phản ứng của phụ huynh đó chúng ta có thể nhận thấy là khá dễ hiểu và có lẽ cũng sẽ là phản ứng bản năng tự nhiên của nhiều phụ huynh khác khi có một sự kiện ngoài mong đợi xảy ra đến với con mình. Cha mẹ dễ dàng cảm thấy bất an, tức giận, bị đe dọa vì bị “mất quyền kiểm soát”. Tuy nhiên, cách cha mẹ hành xử trước mặt con như thế nào trong những tình huống đó mới là cốt yếu. Chúng ta có thể trở thành một bến bờ bình yên để con tìm về, hoặc trở thành nỗi đe dọa khiến con ngày một xa cách và né tránh nhiều hơn, tùy thuộc vào những gì chúng ta nói ra và hành động trước mặt con. Trẻ ở độ tuổi tiền dậy thì và vị thành niên cực kỳ nhạy cảm. Nếu cha mẹ cư xử không khéo léo để xử lý “khủng hoảng tuổi teen”, trẻ dễ có cảm giác bị tổn thương gấp bội, xem cha mẹ như “đối thủ không cùng chiến tuyến”. Cha mẹ cần tỉnh táo để nhận biết giai đoạn phát triển của con, các hành vi và cách ứng xử của con có tương ứng với giai đoạn phát triển đó hay không. Ví dụ: sự hiếu kỳ về tình dục trong giai đoạn dậy thì và tò mò với các sản phẩm phim ảnh về tình dục.

Với cách phản ứng của vị phụ huynh kia, tôi không chắc lắm đó có phải là cách để “triệt tận gốc” vấn đề hay không. Vì con trẻ ngày càng lớn, cha mẹ cũng không thể cấm đoán mọi mối quan hệ của con cái với bạn bè. Cũng có thể con sẽ quá sợ hãi với phản ứng của cha mẹ mà trở nên lén lút, giấu giếm để tiếp tục những việc đó, mà cha mẹ rất khó để phát hiện được, ngoại trừ việc nhận thấy vì sao con mình ngày càng trở nên xa cách, khép kín.

Cách phụ huynh có thể xoay chuyển tình thế

Theo chị, bài học từ vụ đưa chuyện không hay của con lên mạng xã hội (MHX) có thể tác động ảnh hưởng lâu dài đến tâm lý, tinh thần trẻ ra sao? Liệu trẻ bị chế giễu, bị xem thường thì đến trường có còn tự tin, hồn nhiên như trước đây nữa? Cách nào để cứu vãn tình thế này cho gia đình cũng như cho chính con trẻ đó?

Chuyên gia tư vấn Tú Anh: Đối với trẻ mới lớn, các con rất quan trọng và đề cao “cái tôi” của bản thân. Các con luôn muốn được thể hiện mình là một thực thể độc lập, riêng biệt, có bản sắc riêng. Tuy vậy, ẩn sâu bên trong, trẻ vẫn luôn cần cảm nhận có một “bến bờ bình yên” luôn thấu hiểu và lắng nghe, chia sẻ cùng trẻ, hoặc một “hầm trú ẩn an toàn” để mình quay về bất cứ khi nào cảm thấy bất an. Trong trường hợp cụ thể chúng ta đang nói đến, tôi nghĩ rằng có thể sẽ rất tệ cho tâm lý và tinh thần của con trẻ nếu cả gia đình họ hàng đều chế giễu lên án, bạn bè bêu rếu, nói xấu hay thầy cô tẩy chay phê bình trẻ. Vì khi đó, trẻ sẽ không còn nơi nào để nương tựa về tinh thần. Những hệ lụy sau đó có lẽ sẽ khó lường.

Đổi lại, nếu nhìn nhận hành động của người mẹ chỉ dừng tại đó, và may mắn là cậu bé không có cơ hội lên MHX để xem những gì các người lớn khác đang bàn tán về em, bố và họ hàng thân thích có cách giao tiếp và trò chuyện phù hợp sau sự việc đó, bạn bè vẫn đối xử bình thường và quan trọng nhất là khi đã bình tĩnh lại, mẹ có thể ngồi xuống để đối thoại và hàn gắn với con – thật ra nếu thấu đáo và khéo léo, người mẹ có thể xoay chuyển được tình thế này, bằng một vài cách sau:

- Nhận sai với con về cách xử lý tình huống nóng giận của mẹ. Hành động cần rất nhiều can đảm này sẽ là cách làm gương rất tốt để con hiểu rằng ai cũng có thể mắc lỗi, và không có cách sửa lỗi sai nào tốt hơn là chân thành.

- Nhìn nhận và công nhận giai đoạn phát triển của con cũng như các nhu cầu tò mò về giới tính rất thông thường của trẻ trong giai đoạn này. Nếu trẻ là con trai và có bố ở gần kề, hãy hợp tác với bố của trẻ như một đội cùng một chiến tuyến.

- Kết nối, trước khi sửa lỗi.

Trẻ cũng cần những kiến thức về sex đúng đắn

Từ vụ việc này, theo chị, cha mẹ ứng xử như thế nào khi con xem phim sex và nên làm thế nào để không gây tổn thương cho con?

Chuyên gia tư vấn Tú Anh: Theo một số liệu nghiên cứu thống kê, khoảng 53% trẻ ở độ tuổi 11-16 đều từng có tiếp xúc với phim ảnh sex trên mạng, trong đó có phân nửa đã tiếp xúc trước năm 14 tuổi. Một số trẻ có thể bị shock khi vừa nhìn thấy lần đầu. Tuy vậy, với sự phát triển tâm sinh lý trong giai đoạn này, nhiều trẻ lại quay lại tìm kiếm các phim ảnh đó như là một công cụ hướng dẫn về sex (có thể lệch lạc), công cụ giúp đạt khoái cảm hoặc giải tỏa buồn chán tuổi teen.

Nếu trẻ tiếp cận với quá nhiều thông tin phim ảnh phi thực tế lệch lạc và “đắm chìm” trong đó, không có sự cân bằng trong cách sinh hoạt đời thường, ví dụ như ảnh hưởng học tập, giao tiếp, ở lì trong phòng, không vận động thể thao… thì đó là các dấu hiệu báo động đỏ.

Một vài nguyên tắc cơ bản gợi ý cho cha mẹ trong tình huống này:

- Khéo léo và nói bóng gió, nói xa gần bất cứ khi nào cần thiết để thăm dò thái độ của con. Tránh việc chỉ trích, chê bai hay dè bỉu làm cho con cảm thấy cần phải phòng thủ trước cha mẹ.

- Đừng chỉ nói với trẻ trai. Trẻ gái cũng cần những kiến thức về sex đúng đắn.

- Cho con biết rằng phim ảnh sex không phải là những gì xảy ra ở đời thực. Những gì bao gồm trong các sản phẩm đó đều đã qua xử lý công nghệ, phẫu thuật, và kể cả một số cô gái trong phim có thể là nạn nhân của những vụ bắt cóc hoặc buôn người và bị buộc trở thành nô lệ tình dục.

- Giải thích cho con biết tác động của việc xem phim ảnh sex lên não bộ, một cách đúng đắn theo khoa học. Khi xem những hình ảnh đó, não bộ sẽ sản sinh ra các hoạt chất giúp gia tăng cảm giác sảng khoái, thỏa mãn. Tuy nhiên, khi lạm dụng các cảm giác đó sẽ dần trở thành như việc lạm dụng chất kích thích. Qua thời gian, người trẻ nghiện xem phim ảnh sex sẽ cảm thấy ngày càng khó được thỏa mãn hơn, và điều này sẽ ảnh hưởng đến các mối quan hệ tình cảm nghiêm túc và quan hệ vợ chồng trong tương lai.

-  Giữ thái độ bình tĩnh, thấu hiểu và tạo cho con cảm giác an toàn khi trò chuyện.

Cách "vẽ đường cho hươu chạy đúng"

Theo chị, cha mẹ nên giáo dục giới tính cho con từ độ tuổi nào là thích hợp và cách "vẽ đường cho hươu chạy đúng" ra sao cho con không bị bỡ ngỡ lầm đường lạc lối?

Chuyên gia tư vấn Tú Anh: Càng sớm càng tốt. Bởi vì càng trì hoãn và càng chậm trễ, con cũng sẽ tiếp cận với những thông tin về giới tính và tình dục bằng cách chủ động hoặc bị động từ bạn bè, phim ảnh, mạng internet và các ứng dụng khác.

Cha mẹ hãy hiểu rằng giáo dục giới tính không phải chỉ là về việc quan hệ tình dục hay quản lý cấm đoán các sản phẩm phim ảnh khiêu dâm. Giáo dục giới tính cần được hiểu là xây dựng nền tảng nhận thức và sự hiểu biết của con về chính cơ thể và sinh lý con người, nâng cấp dần phù hợp với độ tuổi.

Cách tiếp cận phù hợp chính là đừng né tránh hay phủ nhận bất cứ câu hỏi nào của con. Khi con đặt câu hỏi, thông thường sớm nhất là trong khoảng gần 4 tuổi, con sẽ bắt đầu quan tâm đến sự khác biệt giới tính, việc em bé được sinh ra, hay các đặc điểm cơ thể, đó là khi cha mẹ cần bắt đầu xây dựng vị thế là cẩm nang giải đáp thắc mắc của con rồi. Nếu con luôn nhận được những câu trả lời và giải đáp thỏa đáng từ cha mẹ, có một nền tảng thông tin kiến thức đầy đủ, con sẽ không phát sinh quá nhiều sự hiếu kỳ tò mò để đi tìm ở nơi khác.

Chị cũng đang có hai con nhỏ, vậy chị giáo dục giới tính cho con thế nào? Theo chị, nếu lỡ con bị lôi kéo tham gia hội nhóm xấu, thì sẽ kéo con tự nguyện thoát ra bằng cách nào mà con vẫn có thể thoải mái chia sẻ tâm tư cho bố mẹ biết, để có thể kịp thời ngăn chặn sớm hậu họa?

Chuyên gia tư vấn Tú Anh: Theo cách tiếp cận như đã nói ở trên, tôi đã và đang cung cấp những kiến thức về cơ thể và sinh lý cho hai con của mình. Ở độ tuổi 3 và 4, tôi trò chuyện với con hàng ngày vào những lúc tắm và giúp con vệ sinh cá nhân, giúp con nhận biết về các bộ phận cơ thể, chức năng của các bộ phận trên cơ thể có nhiệm vụ gì. Tôi cũng có đọc những đầu sách liên quan cho trẻ về độ tuổi này với các chủ đề như xác định các vùng riêng tư của cơ thể là ngực, bụng, mông,… và giúp con hiểu rõ rằng những vùng riêng tư là của riêng mình, mình không sờ vào người khác và cũng không để người khác sờ vào người mình.

Ngoài ra, các con tôi trong khi vui chơi hàng ngày cũng có quan sát và đặt câu hỏi về việc em bé mặc tã, thay tã, các cô mang thai và sinh em bé,… Tôi cũng dành thời gian trò chuyện, giải đáp thắc mắc và quan sát thái độ của con khi tiếp nhận câu trả lời từ mẹ, để xem con có còn “lấn cấn” gì không.

Tôi tin khi không lảng tránh và không giấu giếm, chủ đề này sẽ không bị biến thành “vùng cấm địa”, để về sau nhỡ có những “sự cố” nào xảy ra, tôi cũng sẽ dễ dàng trò chuyện và “điều hướng” các con hơn vì chúng có đủ thông tin.