Đề án 150 đáp ứng lòng mong mỏi của các gia đình liệt sĩ

 

Sau chiến tranh, với đạo lý “Uống nước, nhớ nguồn”, cả nước ta đã dồn sức người, sức của để tìm kiếm, quy tập, nhận biết hài cốt liệt sĩ. Vào năm 2013, Chính phủ phê duyệt 2 đề án là tìm kiếm quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và các năm tiếp theo, được gọi là Đề án 1237 - do Bộ Quốc phòng triển khai. Còn Đề án xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin, được gọi là Đề án 150 - do Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chủ trì. 

 

Hàng năm, Bộ Quốc phòng quy tập hàng nghìn hài cốt liệt sĩ về an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ trên cả nước. Bộ LĐTBXH tiếp nhận mẫu hài cốt còn thiếu thông tin để phân tích, lưu trữ ADN phục vụ công tác xác định danh tính liệt sĩ. Đề án 1237 nhằm tìm kiếm, quy tập khoảng 200.000 hài cốt liệt sĩ còn nằm rải rác ở các tỉnh phía Nam và ở nước bạn Lào, Campuchia. Đề án 150 nhằm nhận biết trên 300.000 hài cốt liệt sĩ đã quy tập và an táng tại các nghĩa trang liệt sĩ và những liệt sĩ được đề án 1237 quy tập còn thiếu thông tin. 

 

Như vậy, là còn hơn nửa triệu liệt sĩ chưa tìm được hài cốt và có hài cốt rồi nhưng còn thiếu thông tin. Hài cốt liệt sĩ thiếu thông tin có 2 dạng: thiếu hoàn toàn (liệt sĩ chưa biết tên); thiếu một phần, chỉ có quê, chỉ có đơn vị hoặc chỉ còn tên mà không có bất kỳ thông tin nào khác. Vấn đề đặt ra là chúng ta phải bằng mọi cách tìm kiếm, quy tập và xác định đầy đủ thông tin để các liệt sĩ “về” được với gia đình. Đây là nhiệm vụ chứa đựng trách nhiệm, tình cảm, đạo lý.

 

 

 

Mục tiêu đến năm 2015:  Xác định bằng phương pháp thực chứng thông qua tìm kiếm, quy tập, khớp nối thông tin khoảng 3.000 hài cốt liệt sĩ; phương pháp giám định gen khoảng 10.000 hài cốt liệt sĩ (khoảng 5% số hài cốt hiện chưa có thông tin).

 

Mục tiêu đến năm 2020: Xác định bằng phương pháp thực chứng thông qua tìm kiếm, quy tập, khớp nối thông tin đạt 7.000 hài cốt liệt sĩ; phương pháp giám định gen đạt 70.000 hài cốt liệt sĩ (khoảng 20% số hài cốt hiện chưa có thông tin).

 

Ngay trong năm 2015, Đề án đã thực chứng, khớp nối thông tin 1.944 trường hợp. Trong đó có 1.637 trường hợp căn cứ vào thông tin của thân nhân liệt sĩ, đơn vị, đồng đội và hồ sơ quy tập để đính chính thông tin trên bia mộ. Bộ phối hợp với chương trình Trở về từ ký ức xác định được danh tính 307 liệt sĩ. Trong quá trình thực chứng, thông tin liệt sĩ được xác định đúng 100% và không có sai sót. Những trường hợp nghi ngờ, yêu cầu lấy mẫu để giám định ADN.

 

Bằng phương pháp giám định ADN, Đề án 150 đã lấy được gần 9.000 mẫu hài cốt và hơn 2.200 mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ, chuyển cho các đơn vị giám định để phân tích, đối chiếu theo nguyện vọng của thân nhân liệt sĩ; lấy gần 5.500 mẫu hài cốt liệt sĩ tại các nghĩa trang được nâng cấp, sửa chữa và các liệt sĩ mới được quy tập tại các địa phương để tách chiết. 

 Trong thời gian gần đây, Đề án 150 đã thu được kết quả khả quan với hai phương pháp thực chứng và giám định ADN. Cụ thể, phương pháp ADN đã triển khai trên gần 10.000 mẫu hài cốt liệt sĩ và hơn 3.000 mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ. Kết quả đã so sánh đối khớp được hơn 1.000 danh tính liệt sĩ báo tin về cho thân nhân.  Còn phương pháp thực chứng và sự phối hợp nhiều bên đã khớp nối được thông tin 2.000 liệt sĩ và báo tin được cho thân nhân; giai đoạn 2016-2018 đã tìm kiếm quy tập gần 6.000 hài cốt liệt sĩ cả trong nước và hai nước bạn Lào và Campuchia. Các cơ sở đã xác định danh tính 759 hài cốt liệt sĩ, trong đó phương pháp giám định ADN là 475 trường hợp cũng chỉ có 54 trường hợp được xác định. 

Năm 2019, đã tìm kiếm, quy tập được 1.625 hài cốt liệt sĩ; trong đó, có 591 hài cốt liệt sĩ ở trong nước, 239 hài cốt liệt sĩ ở Lào, 795 hài cốt liệt sĩ ở Campuchia; Xác định danh tính 121 hài cốt liệt sĩ bằng phương pháp thực chứng; giám định ADN đối với 496 trường hợp, xác định được danh tính của 31 liệt sĩ; Riêng trong 6 tháng đầu năm 2020, toàn quốc đã tìm kiếm, quy tập được 503 hài cốt liệt sĩ.

 

Thủ tướng Chính phủ biểu dương tinh thần trách nhiệm, sự chủ động tích cực của các bộ, ngành, địa phương, đơn vị trong việc quán triệt, tổ chức thực hiện Đề án ( Đề án 1237, Đề án 150) thời gian qua. 

 

 

Thời gian càng lùi xa, việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ càng trở nên khó khăn vì nhân chứng càng ít dần, dấu tích bị xóa nhòa. Dẫu vậy, chúng ta vẫn quyết tâm đẩy mạnh việc tìm kiếm và xác định danh tính liệt sĩ để đáp ứng lóng mong mỏi của các gia đình liệt sĩ. Mục tiêu được xác định như sau: Mỗi năm tìm kiếm, quy tập được khoảng 1.500 - 2.000 hài cốt liệt sĩ; xác định danh tính khoảng 550 hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.

 

Với mục tiêu như thế, chúng ta hi vọng sau 10 đến 15 năm nữa, chúng ta cơ bản tìm kiếm đầy đủ hài cốt liệt sĩ. Còn việc xác định danh tính, giảm những ngôi mộ có dòng chữ “Liệt sĩ chưa biết tên” cần thời gian dài hơn. Nhưng với nhận thức sâu sắc về trách nhiệm, tình cảm và đạo lý, chúng ta sẽ làm tốt điều này.

 

Cơ sở để chúng ta hi vọng là với quyết tâm của cả hệ thống chính trị, lại có sự trợ giúp của công nghệ hiện đại, trong thời gian tới, chúng ta sẽ đạt được kết quả tốt đẹp trong việc tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính liệt sĩ.