Đừng thản nhiên trước những “cơn sóng tâm hồn” của trẻ

Chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ em chưa được quan tâm đúng mức

Tại Việt Nam, hiện có tới 13,5 triệu người (tương đương 15% dân số) có vấn đề về sức khỏe tâm thần. Riêng với trẻ vị thành niên, một khảo sát về sức khỏe tâm thần mới đây nhất của Bệnh viện Nhi Trung ương thực hiện ở Hà Nội cho thấy, tỷ lệ sàng lọc trầm cảm là 26%, stress là 33% và có rối loạn lo âu tới 38%. Con số này thực sự rất đáng lưu tâm, nhất là với các phụ huynh có con tuổi teen. Tuy nhiên, vấn đề chăm sóc sức khỏe tâm thần cho các em dường như vẫn bị bỏ ngỏ, chưa được quan tâm đúng mức và có rất ít cơ sở chuyên khoa dành riêng cho sức khỏe vị thành niên.

Trong một tọa đàm do Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội tổ chức đầu tháng 4/2022, bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban đã kể câu chuyện của một người mẹ từng tá hỏa với tiết lộ của con: "Con cũng từng muốn nhảy từ trên cao xuống như thế nhưng con sợ đau nên chưa dám". Người con thổ lộ chuyện này ngay sau sự việc nam học sinh trường chuyên ở Hà Nội quyên sinh gây rúng động xã hội. Quá sợ hãi nên sau đó người mẹ đã kè kè giám sát con, khi con vào trường thì ngồi chờ ngoài cổng.

Nhiều trẻ khi có ý định hoặc trước khi tự tử, thường viết thư, nhật ký để lại. Trong thư, trẻ đều thể hiện sự thất vọng về bản thân, về hành xử của cha mẹ, về những áp lực đè nặng. Ðiều này không chỉ gây nên nỗi đau đớn cho các bậc cha mẹ mà nó thực sự là những lời cảnh báo cho nhiều người về tình trạng tổn thương tinh thần mà trẻ đang phải chịu đựng.

Giúp trẻ cảm nhận cuộc sống tươi đẹp

Từ những tình huống giáo dục, kể cả những câu chuyện buồn mà các em học sinh gặp phải, đã thôi thúc cô giáo, nhà văn La Di viết cuốn tản văn "Vừng ơi mở ra". Các câu chuyện từ thực tế, những bài học đáng quý đã giúp các em cảm nhận được cuộc sống tươi đẹp, vui vẻ, hoàn thiện các kỹ năng, tránh gặp phải những va vấp không đáng có qua kinh nghiệm của người đi trước.

Theo cô giáo La Di, nguyên nhân gây những bất ổn của các em là từ áp lực học tập và bị ảnh hưởng bởi những tiêu cực trên mạng xã hội. Dấu hiệu sự bất ổn của các em không phải lúc nào cũng dễ nhận biết. Các em ít chia sẻ với cha mẹ và thầy cô vì cho rằng khó được đồng cảm. Những biểu hiện hiếu động hoặc im lặng bất thường của các em cần được người lớn để tâm và giúp đỡ. Vì thế, sự quan tâm đúng cách của gia đình dành cho các em vẫn giữ vai trò quan trọng nhất.

Một kỷ niệm mà cô giáo La Di nhớ nhất trong gần 30 năm giảng dạy, là giúp một học sinh thoát khỏi việc nghiện game. "Thay vì phản ánh với cha mẹ của em trước thì tôi lại chọn cách tâm tình, tìm hiểu, và ký giao kết với em ấy. Em hứa sẽ trở lại chơi bóng ném, từ bỏ game và đã làm được. Sau thành tích đạt được Huy chương Vàng bóng ném, em đã chủ động nói thật, xin lỗi và gửi lại cho ba mẹ số tiền em đã lỡ lén lấy để chơi game. Tôi mừng vì bản thân em ấy đã nhận ra tác hại của nghiện game và mừng hơn là có quyết tâm khắc phục sai lầm của mình"- Cô giáo La Di tâm sự.

Quan tâm đến chỉ số hạnh phúc và sức khỏe tinh thần ngay từ nhỏ

Theo cô La Di, phần lớn các em còn lĩnh hội và vận dụng các kiến thức đã học khá cứng nhắc, cầu toàn do sợ thầy cô, ba mẹ không hài lòng, do bị áp lực điểm số… điều mà các học sinh nước ngoài không bị vướng phải. Sự tiếp thu và vận dụng mềm dẻo kho tàng kiến thức nhân loại giúp các em trở thành con người sáng tạo, sống hạnh phúc, tự tin vào chính mình. Hơn nữa, các em cần được tạo điều kiện về tinh thần sao cho thật thoải mái, vui vẻ. Có vui khỏe thì các em mới học tốt được.

Ðể nâng cao sức khỏe tinh thần cho các em học sinh, phụ huynh cần ưu tiên dành nhiều thời gian đồng hành với các em trong mọi tâm tư, suy nghĩ, không tạo áp lực học hành; Cần giúp các em phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu thật sự của bản thân. Nhà trường và xã hội tạo nhiều sân chơi giúp các em thích đọc sách, tham gia thể thao, hoạt động ngoài trời. Nên chăng không có trường chuyên lớp chọn, mà chỉ là trường năng khiếu với những bài thi đánh giá năng lực như: năng lực giải quyết tình huống, năng lực sáng tạo... Song song đó, các phương tiện truyền thông trên mạng xã hội có khuynh hướng bạo lực cũng cần được kiểm soát nghiêm hơn. Lan tỏa cái đẹp để hướng thiện vẫn hiệu quả hơn là đưa những hiện tượng xấu để cảnh giác.

Ðể làm được điều này, cha mẹ phải thật sự thay đổi tư duy. Phụ huynh cần coi trọng sự vui vẻ, hạnh phúc của các em như coi trọng điểm số, thành tích. Chỉ số hạnh phúc và sức khỏe tinh thần cần được xem trọng ngay từ lúc còn rất nhỏ.