“Giải oan” cho những loài vật bị hiểu lầm nhiều nhất qua bộ ba sách khoa học

Lặn sâu vào tâm tư của bạch tuộc

Trong nền văn hóa phương Tây, bạch tuộc có lẽ là loài sinh vật bị "hiểu lầm" nhiều nhất. Từ truyền thuyết, văn học cho đến phim ảnh, bạch tuộc thường bị khắc họa như những con quái vật hung tợn chuyên làm đắm tàu và lôi kéo các thủy thủ bất hạnh xuống lòng đại dương.

Thế nên nhà tự nhiên học Sy Montgomery đã viết cuốn sách Tâm tư của bạch tuộc để mở ra góc nhìn mới về loài thân mềm này. Cô kết bạn với những con bạch tuộc có tính cách đặc biệt ấn tượng - Athena hiền lành, Octavia quyết đoán, Kali hiếu kỳ và Karma vui vẻ. Mỗi sinh vật đều thể hiện sự thông minh của mình theo nhiều cách: thoát khỏi vòng vây như đười ươi và không ngừng dùng chiêu lừa những người bạn đồng hành để kiếm thức ăn.

Tiến hành giải mã bộ não thiên tài của loài chim

Ngày xưa, chim chóc bị xem là loài vật kém thông minh với bộ não bé tí, thậm chí có cụm từ “não chim” (birdbrain) dùng để ám chỉ những người xuẩn ngốc. Nhưng những nghiên cứu gần đây đã chứng minh chim chóc có trí tuệ điêu luyện không thua kém các loài linh trưởng, hơn rất nhiều so với những gì con người tưởng tượng. Xuyên suốt cuốn sách Chim chóc chưa bao giờ ngốc, tác giả Jennifer Ackerman phơi bày trước mắt người đọc vô vàn năng lực thần kỳ của loài chim, từ khả năng toán học, âm nhạc, ngôn ngữ cho đến khiếu thẩm mỹ đặc biệt của chúng. 

"Não chim có lẽ nhỏ, nhưng rõ ràng là “có võ”. Thật ra, ít có loài nào khác vừa có vẻ cẩn trọng lại vừa hoạt bát, tài năng và được trời phú cho nghị lực bền bỉ đến thế... Chim chóc đã tồn tại trong hơn 100 triệu năm. Chúng là một trong những câu chuyện thành công vĩ đại nhất của tự nhiên, phát minh ra những chiến lược sinh tồn mới, kiểu khôn khéo đặc trưng của riêng chúng mà, ít nhất ở một số khía cạnh, dường như vượt xa sự khôn khéo của loài người. "Một trích đoạn trong Chim chóc chưa bao giờ ngốc".

Lắng nghe khúc tráng ca về những “kỹ sư” hải ly

Vốn bản tính nghịch ngợm, hải ly bị đồn thổi là loài gặm nhấm gây hại bậc nhất nước Mỹ và cũng là đối tượng thường bị các thợ săn truy lùng, nhưng ít ai công nhận chúng đóng vai trò rất quan trọng trong việc duy trì cảnh quan sinh thái hiện đại. Trong tác phẩm Đế chế hải ly, Ben Goldfarb đưa người đọc chu du khắp các vùng hoang dã của Mỹ chỉ để chứng minh rằng loài gặm nhấm này là những kỹ sư xây đập hàng đầu. Những công trình của hải ly giúp trữ nước, kiến tạo đồng lầy, ngăn chặn lũ lụt, cháy rừng và mang đến môi trường sống lý tưởng cho các loài sinh vật khác.