Gỡ khó đào tạo nghề cho lao động nông thôn

Đề án 1956 đã từng bước góp phần nâng cao chất lượng nguồn lao động khu vực nông thôn. Ảnh: Đức Huy

Nhiều khó khăn, thách thức đặt ra

Qua hơn 10 năm thực hiện Đề án 1956, công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn (LĐNT) đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, góp phần nâng cao nhận thức của người lao động và đội ngũ cán bộ các cấp về đào tạo nghề nghiệp, từng bước nâng cao chất lượng nguồn lao động khu vực nông thôn; người dân đã từng bước thay đổi thói quen canh tác theo hướng tiếp cận tiến bộ khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, chất lượng hàng hóa và dịch vụ, nâng cao thu nhập; công tác đào tạo nghề cho LĐNT được phân cấp trực tiếp về các huyện, thị xã, thành phố đã tạo điều kiện cho các địa phương trong việc lựa chọn ngành nghề đào tạo, chủ động phát triển ngành nghề phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương, từng vùng, đáp ứng nhu cầu về nguồn nhân lực phục vụ sản xuất, kinh doanh và dịch vụ góp phần tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo bền vững.

Tuy nhiên, công tác đào tạo nghề cho LĐNT cũng còn rất nhiều khó khăn, hạn chế. Thời gian của các lớp đào tạo nghề thường ngắn, chỉ khoảng 3 tháng nên học viên mới sơ bộ nắm được cách sử dụng công cụ và kiến thức cơ bản, tư duy và kĩ năng chưa đủ để xin việc hoặc tự tạo việc làm riêng. Thời gian học ngắn, ngành nghề không phù hợp nhu cầu, nhất là với những ngành nghề kỹ thuật cao như hàn, lái máy... do bị hạn chế về trang thiết bị, học viên không có điều kiện thực hành nên tay nghề yếu đã khiến lao động nhiều địa phương không tìm được việc làm sau đào tạo.

Việc đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị của các cơ sở dạy nghề cũng chưa phù hợp với chương trình, đối tượng đào tạo của Đề án 1956. Hầu hết các cơ sở đào tạo nghề tập trung đầu tư trang thiết bị phục vụ dạy các nghề phi nông nghiệp, trong khi các nhóm nghề nông nghiệp chiếm từ 50 đến 55% tổng số lao động đã được đào tạo; các nhóm nghề về công nghiệp, dịch vụ chỉ chiếm 27%. Không những vậy, đội ngũ giáo viên đảm nhiệm dạy nghề nông nghiệp không phải là những người công tác cố định tại cơ sở, ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó, công tác phối hợp đào tạo gắn với giải quyết việc làm giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp chưa được thực hiện một cách chặt chẽ. Một số chủ doanh nghiệp thậm chí còn từ chối việc nhận học viên các lớp đào tạo nghề đến thực hành, thực tập tại doanh nghiệp vì sợ ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng sản phẩm. Trong khi một số doanh nghiệp lại chủ yếu tuyển lao động phổ thông, thu hút lao động đi làm ngay mà không cần qua đào tạo dẫn đến tình trạng nhiều lao động nông thôn chưa quan tâm tới việc đi học nghề một cách bài bản.
Ngoài ra, sự phối hợp giữa các cơ quan từ trung ương đến địa phương chưa nhuần nhuyễn. Tại nhiều nơi, việc đề xuất của ngành LDDTBXH đối với việc đào tạo nghề với Bộ, Sở Nông nghiệp - PTNT vẫn chưa được tổng hợp đầy đủ. Điều này dẫn đến việc phân bổ ngân sách và kinh phí không đạt yêu cầu. Thậm chí tại nhiều địa phương, Sở LDDTBXH còn không được tham gia vào việc xây dựng kế hoạch nên không biết phân bổ kinh phí cho vấn đề đào tạo nghề.

Cùng với các nguyên nhân chủ quan, các nguyên nhân khách quan cũng khiến kế hoạch đào tạo nghề cho LĐNT gặp khó. Theo kế hoạch năm 2020, Bộ LDDTBXH đặt chỉ tiêu đào tạo 1,68 triệu lao động nông thôn được học sơ cấp dưới 3 tháng, trong đó số lao động nông thôn được hỗ trợ đào tạo chiếm khoảng 1 triệu. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, qua 6 tháng đầu năm 2020, cả nước chỉ đào tạo được trên 700.000 lao động nông thôn trình độ sơ cấp và trình độ nghề nghiệp khác...

Công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Ảnh: Trọng Nhân

Cần những giải pháp đồng bộ

Trước thực trạng nêu trên, để nâng cao hiệu quả công tác đào tạo nghề cho LĐNT,  cần có những sửa đổi, bổ sung thích hợp để Đề án 1956 có thể đi sâu vào nhu cầu học nghề và đào tạo lao động của người dân. Theo đó, cần điều tra khảo sát nhu cầu học nghề của LĐNT và công tác dự báo xu hướng phát triển, quy hoạch của từng địa phương, đảm bảo gắn với việc làm sau đào tạo. Đặc biệt, cần làm tốt công tác dự báo về nhu cầu sử dụng nghề của xã hội để đảm bảo cho các học viên đã qua đào tạo có cơ hội tìm kiếm việc làm; có sự điều chỉnh về chính sách nhân sự của các trung tâm đào tạo nghề, nhất là các cơ sở dạy nghề dành cho lao động nông thôn.

Bên cạnh đó, cần quan tâm thực hiện kịp thời các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, tạo điều kiện cho người lao động thuộc diện hộ nghèo, lao động nông nghiệp, lao động người dân tộc thiểu số, người thuộc đối tượng chuyển đổi nghề, lao động các xã đặc biệt khó khăn… có điều kiện tham gia học nghề.

Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp mới đây cũng đề nghị các địa phương và cơ sở GDNN trong giai đoạn 2021-2015 cần chú trọng việc đào tạo lại cho người lao động, đào tạo nâng cao kiến thức phục vụ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động xây dựng nông thôn mới tương ứng với những thay đổi của công nghệ và chuyển đổi số. Trước mắt cần tập trung tăng cường công tác tuyển sinh, đa dạng hóa các hình thức đào tạo, chú ý dành cho các đối tượng lao động nông thôn bị mất việc làm, kể cả các lao động ở các nhà máy, xí nghiệp bị nghỉ việc tạm thời, trong đó cần nâng cao đào tạo kiến thức kỹ năng cho các đối tượng bị thôi việc, mất việc do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 cũng như tác động kép của biến đổi khí hậu, nước biển dâng và lao động người khuyết tật. Tăng cường việc kiểm tra giám sát việc thực hiện đào tạo nghề cho lao động nông thôn, tránh đề xảy ra những sai phạm trong quá trình đào tạo…

Vân Anh/TC GĐ&TE