Hãy bỏ ngay thói quen tung hứng, rung lắc trẻ!

Mọi động tác rung lắc mạnh đều có thể làm hại trẻ nhỏ

Tối 31/5, Công an quận Hoàng Mai, Hà Nội đã tạm giữ nữ bảo mẫu V.K.C. (21 tuổi, quê Nam Định) để làm rõ nghi vấn có hành vi bạo hành bé gái 1 tháng tuổi sau trình báo của gia đình cháu bé ở một căn hộ thuộc chung cư HH2C Linh Đàm (phường Hoàng Liệt). Trong đoạn clip từ camera của gia đình ghi lại cho thấy hình ảnh một phụ nữ bế một trẻ nhỏ ngồi trên giường và liên tục có hành vi bế thốc, lắc mạnh, đặt mạnh trẻ xuống giường khiến cháu bé khóc thét. Hình ảnh này khiến nhiều người xót xa bởi những hành vi mà bảo mẫu làm có thể gây ra hội chứng rung lắc, ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe cháu bé.

Trước đó, ngày 24/1, Khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa đã tiếp nhận một bệnh nhi 4 tháng tuổi bị xuất huyết não nghi do hội chứng rung lắc. Theo người nhà bệnh nhi, ngày 23/1, bé có hiện tượng ngủ li bì, bú kém và thở nấc. Bé sinh thường đủ tháng, không sặc sữa, ngủ bằng nôi không rung lắc mạnh, không có tiền sử té ngã. Tuy nhiên, trước khi nhập viện 2 ngày, người mẹ đưa con đi chơi và nhiều người bế, rung lắc bé. Kết quả xét nghiệm, chụp CT scan sọ não cho thấy, bé bị thiếu máu trung bình, xuất huyết dưới nhện rải rác 2 bán cầu não, tụ máu dưới màng cứng diện mỏng vùng thái dương - chẩm hai bên, phù não. Bệnh nhi được chẩn đoán xuất huyết não nghi do hội chứng rung lắc.

Theo Ths. BS Nguyễn Trung Hiếu - Phó Khoa Hồi sức cấp cứu Nhi, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn, hội chứng rung lắc ở trẻ là một loại chấn thương não thường xảy ra khi trẻ nhỏ bị người lớn rung lắc quá mạnh. Những chấn thương do hội chứng rung lắc cũng tương tự như chấn thương sọ não ở người lớn do tai nạn giao thông, có thể gây tử vong ngay lập tức hoặc gây tổn thương não vĩnh viễn dẫn đến những hậu quả nặng nề cho trẻ.

Hội chứng rung lắc nguy hiểm với trẻ thế nào?

Hội chứng trẻ bị lắc (Shaken baby syndrome - SBS) còn gọi là tổn thương não lạm dụng (abusive head trauma, AHT), là một hội chứng hay gặp, có thể gây tử vong cho trẻ nhỏ nếu bị tổn thương não nặng. Bệnh thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, nhiều nhất là từ sơ sinh đến 8 tháng vì có liên quan đến đặc điểm cơ thể của trẻ ở độ tuổi này. Trong lứa tuổi này, đầu trẻ chiếm tỷ trọng khoảng 1/4 cơ thể, não bộ chưa phát triển nhiều, lại nằm trôi nổi trong môi trường dịch não tủy bao bọc xung quanh. Khi bị rung lắc mạnh, nhất là động tác tung hứng, quay vòng tròn quá mạnh, khối não sẽ di chuyển theo quán tính vật lý và có thể bị va đập vào hộp xương sọ làm não bị sưng phù, áp lực nội sọ tăng lên và tổn thương các mạch máu trong não. Các tổn thương não sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh lâu dài cho trẻ. Tổn thương nhẹ có thể làm cho trẻ chậm phát triển tinh thần, mất khả năng nói năng lưu loát, học tập không tiếp thu được bài vở. Nếu tổn thương nặng có thể gây xuất huyết võng mạc mắt, gây giảm thị lực hoặc mù, điếc, liệt thần kinh, co giật, thậm chí gây tử vong.

Cần nghĩ tới hội chứng rung lắc khi trẻ có dấu hiệu bất thường

Hội chứng rung lắc rất thường gặp và đặc biệt nguy hiểm ở trẻ. Tuy nhiên, lại rất khó để phát hiện vì những biểu hiện đa dạng và dễ nhầm lẫn với những bệnh lý khác. Tổn thương thần kinh và mạch máu do rung lắc thường khó phát hiện ngay, có khi trẻ không có biểu hiện gì dù đã bị tổn thương thật sự. Do đó, cha mẹ cần biết những dấu hiệu báo động sau đây để kịp thời cứu trẻ. Tùy theo mức độ tổn thương nặng hay nhẹ mà những triệu chứng xuất lộ như: nhẹ thì thấy trẻ giảm linh hoạt, lờ đờ, ngủ gà ngủ gật, không hoặc ít khi mỉm cười. Nặng hơn, trẻ sẽ không nhìn được, dễ co giật, nôn mửa. Trường hợp trầm trọng, trẻ có các biểu hiện ngừng thở, tím tái, hôn mê... Khi đó, nếu không cấp cứu kịp thời, trẻ có thể tử vong.

Các dấu hiệu này có thể xuất hiện ngay sau khi trẻ vừa bị lắc và thường đạt đến đỉnh điểm trong vòng 4 đến 6 giờ. Theo các chuyên gia y tế, nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào của hội chứng rung lắc, trẻ cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Trước đó, cha mẹ có thể sơ cứu cho trẻ bằng cách: Nếu con tím tái, ngừng thở thì tiến hành ép tim, thổi ngạt cho trẻ. Nếu con co giật, cha mẹ nên cho trẻ nằm nghiêng ở nơi thoáng khí, không chùm chăn mền, dùng vật mềm đè lưỡi khi trẻ lên cơn co giật và cắn chặt hàm với nhau, không nên hốt hoảng bế con chạy khi bé đang lên cơn co giật.

Phòng tránh hội chứng rung lắc ở trẻ

Hội chứng rung lắc ở trẻ là tình trạng hoàn toàn có thể phòng tránh được. Tuy nhiên, điều đáng lo nhất là bố mẹ thường không biết trẻ bị tổn thương vì rung lắc mạnh do người lớn gây nên, vì vậy, nhiều trường hợp trẻ đã bị tổn thương nhưng vẫn tiếp tục bị “tra tấn” bởi các lần rung lắc mạnh tiếp theo do người lớn vô tình gây ra, khiến trẻ bị tổn thương ngày càng nặng.

Để phòng ngừa hội chứng rung lắc, người lớn cần bỏ thói quen rung lắc trẻ. Không bế thốc ngược; không xốc vác trẻ gấp gáp. Không được tung hứng trẻ khi bạn nô đùa với con. Đặc biệt, không tát, đánh vào tai, đầu hay mặt trẻ. Không chăm trẻ khi tinh thần căng thẳng, tức giận. Khi cha mẹ cảm thấy mệt mỏi, cáu gắt hãy nhờ người thân trong gia đình đảm nhận việc chăm em bé để bản thân được nghỉ ngơi, thư giãn. Nếu không ai giúp chăm sóc, hãy đặt trẻ vào nôi an toàn và rời khỏi phòng trong vài phút để lấy lại bình tĩnh. Hãy nhớ, khóc sẽ không làm trẻ đau, nhưng rung lắc mạnh sẽ làm trẻ đau và nguy hiểm vô cùng.

Đối với những gia đình nhờ người chăm sóc trẻ cần tìm hiểu kỹ. Đừng bao giờ giao con cho người chăm sóc mà bạn không hoàn toàn tin tưởng. Không nên để người trong trạng thái tức giận bế ẵm trẻ.

Cần bỏ thói quen rung lắc, tung người khi chơi đùa với trẻ vì dễ khiến trẻ gặp nguy hiểm.