Học kỹ năng sống giúp trẻ phát triển toàn diện

• 
• Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ em tại bậc học mầm non. Ảnh: cơ sở mầm non độc lập Hoàng My (Bắc Giang)

Có nên cho con học thêm kỹ năng sống?

 

Tham dự buổi họp phụ huynh đầu năm học, chị Thanh Phương - một phụ huynh có con năm nay vào lớp Một cho biết, ngoài các môn học theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhà trường còn triển khai dạy tiếng Anh do người nước ngoài đứng lớp và kết hợp với các trung tâm kỹ năng sống dạy kỹ năng sống cho học sinh. Đây là hai môn học không bắt buộc nhưng lại học trong giờ chính khóa, nhà trường cần có sự đồng thuận của các bậc phụ huynh để tất cả các học sinh đều có thể tham gia. Buổi họp phụ huynh trở nên vô cùng sôi nổi khi người nhiệt liệt ủng hộ, người phản đối, người ậm ừ, thôi thì thuận theo số đông… Ai cũng có cái lý của mình khi quyết định cho con học hay không học bất cứ bộ môn không bắt buộc nào.

 

Nhiều cha mẹ cho rằng, ngày xưa mình không hề được học kỹ năng sống nhưng vẫn có thể sống tốt. Họ muốn nhà trường tập trung dạy kiến thức văn hóa, còn việc học tiếng Anh với người nước ngoài hay kỹ năng sống, gia đình nào có nhu cầu sẽ tự liên hệ các trung tâm bên ngoài để cho con theo học. 

 

Việc học tiếng Anh với người nước ngoài, con bạn học hay không học không quá quan trọng, vì trong chương trình giáo dục tiểu học, lên lớp Ba học sinh cũng sẽ được học tiếng Anh với các giáo viên người Việt.

 

Nhưng với môn kỹ năng sống, nếu con không tham gia học sẽ không có giờ học chuyên biệt nào về kỹ năng sống thay thế. Các buổi chào cờ, sinh hoạt tập thể, hoạt động ngoại khóa có cung cấp cho trẻ một số kỹ năng sống cần thiết, nhưng dường như từng đấy vẫn chưa đủ đối với các em nhỏ. Kỹ năng sống vô cùng quan trọng đối với học sinh, sinh viên, đặc biệt là với học sinh tiểu học. Hãy cùng tìm hiểu về tầm quan trọng của kỹ năng sống đối với trẻ trước khi bạn đưa ra quyết định có cho con tham gia lớp học kỹ năng sống ở trường hay không.

 

 

Cho đến bây giờ, vẫn chưa có một định nghĩa chuẩn xác về kỹ năng sống. Theo Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (Unesco), “Kỹ năng sống là năng lực của mỗi cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày”. Theo đó, kỹ năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục, đó là: học để biết, gồm các kỹ năng tư duy như: tư duy phê phán, tư duy sáng tạo, ra quyết định, giải quyết vấn đề, nhận thức được hậu quả,…; học để làm, gồm kỹ năng thực hiện công việc và các nhiệm vụ như: kỹ năng đặt mục tiêu, đảm nhận trách nhiệm,…; học để là chính mình, gồm các kỹ năng cá nhân như: ứng phó với căng thẳng, kiểm soát cảm xúc, tự nhận thức, tự tin,…; học để cùng chung sống, gồm các kỹ năng xã hội như: giao tiếp, thương lượng, tự khẳng định, hợp tác, làm việc theo nhóm, thể hiện sự cảm thông.

 

Còn theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), “Kỹ năng sống là khả năng để có hành vi thích ứng và tích cực, giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày”.

 

Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) thì cho rằng, “Kỹ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới”. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và kỹ năng.

 

Từ những khái niệm trên có thể thấy, kỹ năng sống rất cần thiết cho cuộc sống hàng ngày của con người. Được học và rèn các kỹ năng sống càng sớm thì trẻ càng có khả năng làm chủ bản thân, phát huy được tối đa năng lực cũng như biết cách ứng phó, xử trí trước các tình huống, vấn đề gặp phải trong cuộc sống.

 

 

 

 

Kể từ khi bắt đầu đi học, trẻ em phải học cách tự phục vụ bản thân, như tự dậy sớm để đi học đúng giờ, tự học, tự quản lý sách vở, đồ dùng học tập, tự ăn, tự mặc, tự vệ sinh thân thể… Đây là các kỹ năng cơ bản trẻ cần phải biết và làm thành thục để có thể độc lập được trong cuộc sống. 

 

Khi trẻ ở nhà, đôi lúc cha mẹ có thể hỗ trợ, thậm chí nhiều người chiều con còn làm hộ, xúc cho con ăn, tắm rửa cho con…; nhưng khi đến lớp, sẽ không ai làm hộ con, để theo kịp các bạn, bắt buộc con phải tự thân vận động, phải biết cách tự chăm sóc bản thân.

 

 

Đến trường, trẻ không chỉ cần chú tâm học hành mà còn phải giao tiếp, ứng xử với các bạn và thầy cô. Cha mẹ cần dạy cho con cách nói chuyện với bạn bằng tuổi, các anh chị lớp trên, và cách nói chuyện lễ phép với thầy cô, người lớn tuổi. Trẻ có thể giao tiếp với những người xung quanh bằng ngôn từ, cử chỉ, điệu bộ, quan trọng nhất là thái độ cần đúng mực.

 

 

Môi trường giáo dục không chỉ là mạnh ai người ấy thắng. Có những khi, trẻ cần phối hợp nhịp nhàng với các bạn. Ví dụ, trong các hoạt động tập thể, trẻ cần hợp tác với các bạn và chia sẻ trách nhiệm để có thể đạt được kết quả tốt nhất.

 

 

Trẻ nhỏ rất vô tư và hồn nhiên, vui thì cười, buồn thì khóc, hay nũng nịu, hờn dỗi, dễ nổi nóng, cáu giận... Tuy nhiên, đi học đòi hỏi các con dần phải trưởng thành, biết cách quản lý các cảm xúc cá nhân. Yếu tố cảm xúc đóng vai trò khá quan trọng trong việc hình thành và phát triển tính cách của trẻ, và là một trong những kỹ năng giúp trẻ thành công sau này. Thường những người thành công là những người biết điều khiển cảm xúc, không phản ứng tiêu cực, luôn bình tĩnh và lạc quan trong cuộc sống.

 

 

Trẻ còn nhỏ không biết cách xử lý các tình huống nguy hiểm nếu gặp phải, do dó, nhà trường và gia đình cần cung cấp cho các con những kỹ năng cơ bản để có thể tự bảo vệ bản thân như cách ứng phó với tệ nạn bạo lực học đường, phòng chống xâm hại trẻ em, an toàn khi tham gia giao thông, an toàn trong môi trường nước… 

 

Giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là vô cùng quan trọng. Việc nhiều trường học đưa kỹ năng sống vào giảng dạy như một bộ môn chính khóa là việc làm rất đáng hoan nghênh. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là các trường học cần lựa chọn các trung tâm đào tạo kỹ năng sống có uy tín để việc giảng dạy thực sự hữu ích, tránh lãng phí thời gian cũng như tiền bạc của cha mẹ và học sinh.