Ma túy tổng hợp đang song hành cùng tội phạm

Bác sĩ Bùi Bảo Ngọc đang thăm khám cho bệnh nhân tại khoa nghiện hợp chất.

Vì sao lại có sự bùng nổ về MTTH

Ma túy tổng hợp được sản xuất từ các tiền chất có sẵn trên thị trường, thậm chí một số tiền chất mới xuất hiện còn chưa được đưa vào danh mục kiểm soát. So với ma túy truyền thống như heroin, thuốc phiện, các loại MTTH có giá thành rẻ hơn và thời gian chế biến nhanh hơn, vận chuyển dễ hơn, hình thức sử dụng đa dạng hơn và ít bị phát hiện hơn.

Chưa kể đến một số quốc gia có chính sách nới lỏng hoặc hợp pháp hóa việc sử dụng “cần sa” như tại Hà Lan, Canada, Úc, hay tại Thuỵ Điển - nơi Chính phủ tài trợ “phòng an toàn” cho người nghiện heroin để họ có thể tiêm chích ma túy với các kim tiêm sạch trong một môi trường có kiểm soát của Chính phủ.

Điều này đi ngược lại tinh thần của các Công ước quốc tế về phòng, chống ma túy, tác động trái chiều đến quan điểm và việc hoạch định quyết sách, chiến lược phòng, chống ma túy của mỗi quốc gia, làm tăng nguy cơ về tội phạm và người nghiện ma túy, sẽ gây ra những hậu quả khó lường về sau.

Ở Việt Nam, MTTH phát triển nhanh chóng, lan rộng từ thành thị đến nông thôn, gây nhiều hệ lụy cho xã hội. Trào lưu "đập đá" (tiếng lóng chỉ việc sử dụng loại MTTH) đã và đang lan rộng ở một bộ phận giới trẻ tại các thành phố lớn trên cả nước. Qua khảo sát, thống kê, phân loại từ các địa phương, số người sử dụng MTTH chiếm 46% số người sử dụng ma túy. Cá biệt,  một số nơi có tỷ lệ người nghiện sử dụng MTTH cao như Trà Vinh là 90,7%; Đà Nẵng là 86%; Quảng Trị là 84%.

Số người mới sử dụng ma túy bị phát hiện chủ yếu là sử dụng MTTH và các chất hướng thần thay vì các loại ma túy truyền thống. Người dùng MTTH ngày càng trẻ hóa đang là một thực trạng đáng báo động cho tình hình sử dụng ma túy ở giới trẻ  hiện nay.

Đại tá Đỗ Đức Bình, Phó Cục trưởng Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm (ĐTTP) về ma túy, cho biết: Trung bình mỗi năm, các cơ quan chức năng của Việt Nam phát hiện và bắt giữ hơn 20.00 vụ với 30.000 đối tượng buôn bán, vận chuyển và sử dụng trái phép các chất ma túy. Từ cuối năm 2018 đến những tháng đầu năm 2019, các lực lượng CSĐTTP về ma túy toàn quốc đã phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện 13.185 vụ, bắt giữ 20.070 đối tượng, thu giữ 457,66kg heroin; 1.506,7kg và 230.802 viên ma túy tổng hợp; 527,9kg ketamine; 119,26kg cocain... Đặc biệt, trong thời gian gần đây, các cơ quan chức năng của Việt Nam liên tiếp phá các vụ vận chuyển, tàng trữ trái phép MTTH (phổ biến nhất là dạng tinh thể trông giống đá - methamphetamine) với số lượng lớn và có yếu tố người nước ngoài...

Ngoài những tác hại của ma túy nói chung, MTTH là hợp chất thuộc nhóm có tác dụng gây hưng phấn và kích thích hệ thần kinh nhanh nhất. Đó cũng chính là lý do mà các đối tượng tội phạm thường sử dụng, để có thêm "can đảm" trước khi gây án hoặc bị "ảo giác", mất kiểm soát bản thân dẫn đến phạm tội.

Dù dưới hình thức nào, dấu hiệu đặc trưng của người sử dụng là bị ảo giác, hoang tưởng, hoảng loạn, tưởng tượng có người đuổi theo chém giết, hãm hại, nên hay có xu hướng gây ra bạo lực, nổi điên, làm hại người khác thậm chí là cả người thân trong gia đình.

 “Ma túy đang là tội phạm của các loại tội phạm khác. Chủ trương của Bộ Công an là làm giảm tội phạm, xóa bỏ các nguyên nhân và điều kiện phát sinh tội phạm" - Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Công an.

MTTH đang xâm nhập giới trẻ hiện nay

Việc xuất hiện ngày càng nhiều các ca tử vong, ngộ độc cấp tính với MTTH cũng là một cảnh báo đối với những người đã và đang có ý định sử dụng ma túy. Vụ 7 nạn nhân đang là sinh viên tử vong trong đêm nhạc hội tại công viên nước cuối năm 2018 do sử dụng chất ma túy là một bài học đau xót về việc ngăn chặn và sử dụng các chất cấm trong những sự kiện giải trí, lễ hội.

Trong năm 2018, chỉ tính riêng tại khoa điều trị nghiện hợp chất của Viện Sức khoẻ Tâm thần Bệnh viện Bạch Mai, đã tiếp nhận và điều trị (nội trú) cho 225 người sử dụng chất gây nghiện là ma túy. 6 tháng đầu năm 2019, con số này đã là 250 người. Nếu tính trên 105 cơ sở cai nghiện công lập trên cả nước thì hiện đang điều trị, cai nghiện cho 38.441 người.

Bác sĩ Bùi Bảo Ngọc - người trực tiếp khám, điều trị cho các bệnh nhân bị ngộ độc và nghiện hợp chất  tại Viện Sức khoẻ Tâm thần Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ: Qua công tác xét nghiệm những người được điều trị tại đây, chúng tôi phát hiện các hợp chất gây nghiện được họ sử dụng nhiều nhất là Amphetamin, Methamphetamin "đá", Ecstasy MDMD "lắc" và THC "cần sa "... và nhiều người còn rất trẻ.

Tại nhiều cơ sở cai nghiện, tỷ lệ học sinh, sinh viên đến điều trị không phải là nhỏ. Ở nhóm đối tượng này, đa phần họ đều có kết quả dương tính với 5F-MDMD-PICA - một trong những loại cần sa tổng hợp hay gọi là “cỏ Mỹ”. Đáng lo ngại hơn, khi chất 5F-MDMD-PICA và các chất có cấu tạo tương tự được các đối tượng buôn bán sử dụng, hòa tan vào các chai, lọ đựng dung dịch thuốc lá điện tử hoặc phun, tẩm vào sợi thuốc lào (loại thuốc lào có sẵn trên thị trường) hoặc ẩn nấp trong các trò chơi được các đối tượng mua bán gần các trường học, khu vui chơi giải trí.

Với các thủ đoạn trên, bằng mắt thường không thể phân biệt được, chỉ có người sử dụng hoặc qua phân tích, giám định mới phát hiện được thủ đoạn pha trộn. Cùng với đó, mức giá từ vài chục cho đến vài trăm ngàn là có thể dễ dàng tiếp cận với những loại ma túy khác nhau dẫn đến tình trạng học sinh, sinh viên dễ bị dụ dỗ, lôi kéo sử dụng.

Cũng không thể không nói đến việc thiếu hiểu biết về ma túy và tác hại của nó đã khiến cho các đối tượng trẻ, là học sinh, sinh viên... có nhiều nguy cơ sử dụng ma túy hơn và cơ quan chức năng, người dân, phụ huynh rất khó phát hiện, phòng ngừa.

Nhận thức rõ về mối nguy hại của ma túy và những thách thức mới trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, Đảng, Nhà nước và trực tiếp là Bộ Công an đã và đang có những chỉ đạo, tham mưu cho các cơ quan chức năng cũng như tăng cường hợp tác với các nước tiểu vùng sông Mê Kông, các nước ASEAN, các quốc gia có chung đường biên giới, các cơ quan phòng, chống ma túy của Liên hợp quốc và đã thu được những kết quả tích cực trong thời gian qua.

Xuân Quang/TC GĐ&TE