Nâng cao nhận thức của thanh thiếu niên về các bệnh không lây nhiễm

Cần giảm thiểu các hành vi, lối sống liên quan đến các bệnh không lây nhiễm

Sau ba năm triển khai của giai đoạn 1, mặc dù phải đối mặt với nhiều thử thách của đại dịch Covid-19, chương trình Sức khỏe Thanh thiếu niên tại Việt Nam đã hoàn thành tất cả các mục tiêu chính và có tác động quan trọng đến các nhóm đối tượng đích. Trong đó, có thể kể đến một số kết quả đáng khích lệ như: 81% thanh thiếu niên tham gia Chương trình đã thể hiện sự tăng cường nhận thức về các yếu tố nguy cơ gây bệnh không lây nhiễm, 79% tăng cường nhận thức về từ 3 loại bệnh không lây nhiễm trở lên, và tỷ lệ thanh thiếu niên có các hành vi tích cực về dinh dưỡng lành mạnh tăng 63%.

Trước đó, tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam đã xác định các hành vi, lối sống hình thành từ lứa tuổi học sinh, sinh viên có liên quan đến sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm. Khảo sát của WHO năm 2018 cho thấy, các bệnh không lây nhiễm chiếm 77% tổng số ca tử vong ở Việt Nam. Hiện nhóm thanh thiếu niên ở Việt Nam, chiếm 21% trong tổng dân số 98 triệu người, đặc biệt dễ bị tổn thương với những hành vi thường được hình thành trong những năm đi học và có thể dẫn tới nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm trong cuộc sống sau này

WHO ước tính xác suất tử vong sớm (từ 30 đến 70 tuổi) do bệnh không lây nhiễm năm 2018 là 17% (23% nam, 11% nữ) ở Việt Nam. Trong đó bệnh tim mạch, ung thư là những nguyên nhân phổ biến nhất gây tử vong liên quan đến bệnh không lây nhiễm, chiếm tỷ lệ tương ứng là 31% và 19%.

Báo cáo Khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam do Bộ Y tế, Bộ GD&ĐT phối hợp với WHO thực hiện mới nhất đã góp phần cung cấp bằng chứng những hành vi, chỉ số ảnh hưởng đến sức khỏe của lứa tuổi học sinh. So sánh kết quả điều tra năm 2013 đến 2019 cho thấy:

- Tỷ lệ học sinh ăn đồ ăn nhanh tăng cao hơn.

- Tỷ lệ học sinh sử dụng các loại thuốc lá, trong đó có thuốc lá điện tử mức khá cao.

- Tỷ lệ học sinh thừa cân béo phì tăng lên.

- Học sinh suy dinh dưỡng nhẹ cân giảm 50% nhưng học sinh thừa cân, béo phì tăng từ 5,8% lên 10,6% trong năm 2019.

- Tỷ lệ học sinh tiếp cận và sử dụng thuốc lá điện tử tính bình quân trên cả nước là 2,6%, nhưng lại tăng lên 7,9% tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Tầm quan trọng của những can thiệp về dự phòng các hành vi nguy cơ

Chương trình Sức khỏe thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2 được thực hiện từ 29/9/2023 đến tháng 12/2025 nhằm tiếp tục góp phần cải thiện sức khỏe và chất lượng sống của giới trẻ Việt Nam, đặc biệt nhóm tuổi từ 10-24. Mục tiêu của Chương trình nhằm đảm bảo giới trẻ được nâng cao nhận thức về những hành vi nguy cơ và những biện pháp phòng tránh các bệnh không lây nhiễm, từ đó họ có năng lực để đưa ra những quyết định về vấn đề sức khỏe của bản thân trên nền tảng các dịch vụ y tế được cải thiện, hệ thống y tế và môi trường chính sách thuận lợi.

Chương trình cũng đặt mục tiêu sẽ cung cấp kiến thức kỹ năng liên quan đến dự phòng các bệnh không lây nhiễm trực tiếp cho khoảng 49.300 thanh thiếu niên Việt Nam trong 29 trường phổ thông và trường đại học. Bên cạnh đó, khoảng 300.000 người dân trong cộng đồng cũng được cung cấp thông tin, nâng cao nhận thức trên các phương tiện truyền thông đại chúng...

Đánh giá tầm quan trọng của Chương trình Sức khỏe thanh thiếu niên, PGS.TS. Nguyễn Thanh Đề, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Thể chất, Bộ GD&ĐT cho biết: Nhằm tăng cường công tác phòng ngừa các bệnh không lây nhiễm và cụ thể hóa các nội dung của Chương trình Sức khỏe học đường giai đoạn 2021-2025, Bộ GD&ĐT phối hợp với Tổ chức Plan International Việt Nam triển khai Dự án Sức khỏe Thanh thiếu niên Việt Nam giai đoạn 2023 - 2025 do Tập đoàn AstraZeneca viện trợ không hoàn lại.

Nhấn mạnh vai trò và lợi ích của Chương trình, bà Quách Thục Anh, Giám đốc Tài chính và Hành chính - Tổ chức Plan International Việt Nam khẳng định, cần quan tâm đến sự trưởng thành và phát triển của giới trẻ ở giai đoạn này. Mọi quyết định được đưa ra, mọi thói quen được hình thành và con đường chúng ta lựa chọn có thể có hậu quả và tác động lâu dài xuyên suốt nhiều thế hệ. Những hành vi không lành mạnh gây ra các bệnh không lây nhiễm, bao gồm dinh dưỡng không lành mạnh, hút và hít phải khói thuốc, thiếu vận động thể chất, sử dụng rượu bia thường hình thành từ giai đoạn thanh thiếu niên.

“Thực tế chỉ ra rằng, hơn 1/2 những trường hợp tử vong liên quan đến các bệnh không lây nhiễm gắn với những hành vi, thói quen được hình thành hoặc củng cố ở lứa tuổi vị thành niên. Để tăng cường những đáp ứng đối với bệnh không lây nhiễm trên toàn thế giới, chúng ta cần quan tâm và đầu tư nhiều hơn đến những năm đầu đời và đặc biệt ở lứa tuổi vị thành niên”, bà Thục Anh nói.

Đánh giá những kết quả đã đạt được, ông Nitin Kapoor, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc AstraZeneca Việt Nam bày tỏ sự lạc quan về những kết quả tích cực trong giai đoạn 1 và cho rằng, đây là cơ sở quan trọng để các bên liên quan tiếp tục triển khai dự án một cách hiệu quả hơn nữa trong giai đoạn 2023-2025.

Cũng theo ông Nitin Kapoor, kể từ khi bắt đầu năm 2010, Chương trình Sức khỏe thanh thiếu niên được AstraZeneca triển khai đã tiếp cận tới hơn 10 triệu thanh niên ở trên 40 quốc gia thuộc 5 châu lục. Việt Nam là quốc gia thứ 24 trên toàn cầu và thứ 3 tại châu Á có chương trình Sức khỏe thanh thiếu niên. Điều này cho thấy những can thiệp về dự phòng các hành vi nguy cơ ở lứa tuổi thanh thiếu niên là vô cùng quan trọng.