Nhóm xẩm Hà Thành với bài hát "Tiêu diệt Corona"

Nhóm xẩm Hà Thành hy vọng, sản phẩm sẽ là nguồn động viên tinh thần cho toàn dân cùng chung tay chiến thắng dịch Covid-19.

Âm nhạc cổ truyền góp phần cổ vũ cuộc chiến chống dịch

"Tiêu diệt Corona" được sáng tác trên điệu xẩm sai, khai thác tối đa thế mạnh tiết tấu bộ gõ do nghệ sĩ Phạm Dũng đảm nhận, sử dụng thêm tiếng kèn bầu của nghệ sĩ Ngọc Xuân. Khán giả sẽ cảm nhận một chút âm hưởng của Nhã nhạc cung đình Huế với tiếng kèn, tiếng trống dõng dạc, khảng khái, một chút rộn ràng của anh hề chèo, lại một chút rap trong những câu đồng dao pha tiết tấu sai… Bên cạnh sự hóm hỉnh, duyên dáng của giọng nam chính do nghệ sĩ Văn Phương thể hiện là sự đốp chát đầy cá tính qua giọng hát của nghệ sĩ Mai Tuyết Hoa. Hai nghệ sĩ này đảm nhiệm hai tuyến nội dung riêng biệt: Nếu như Văn Phương là những vấn đề khái quát chung thì Mai Tuyết Hoa là những chỉ dẫn cụ thể của ngành y tế về việc phòng chống như thế nào, rửa tay ra làm sao, tránh tiếp xúc nơi đông người hay việc ở yên một chỗ trong thời điểm này cũng là yêu nước.

Người nghe không khỏi bật cười với câu trend khá dí dỏm như “Corona xa ta ra” được khai thác đưa vào trong tác phẩm. Những từ như “toang” “vô duyên… vãi” cũng được khai thác đưa vào ở những vị trí và tuyến nội dung phù hợp. Chẳng hạn như “Cái chị sồn sồn, vô duyên vãi, cái chị sồn sồn, ở đẩu ở đâu bỗng về trên đất này lại còn yêu sách, ấy là không tốt”. Hay những nội dung chỉ có ở thời hiện đại "kỷ nguyên số" cũng được đưa vào âm nhạc cổ truyền như: “Không nên đi lại, tụ tập đông người, có việc quan trọng, rời nhà bước ra, cách xa hai mét”…

Nghệ sĩ Mai Tuyết Hoa và nghệ sĩ Văn Phương - đảm nhận giọng chính trong MV "Tiêu diệt Corona".

Tất cả những chất liệu âm nhạc cũng như lời ca, hay câu trend được sử dụng hoàn toàn có chủ đích và hướng tới nội dung cần được đề cao, đó là giai đoạn này dân tộc Việt Nam đang đồng sức, quyết tâm cùng chung tay đẩy lùi dịch bệnh. Dù dịch bệnh còn nhiều diễn biến phức tạp, nhưng bất cứ ai cũng thấy hết sức tự hào về cách mà chúng ta đã và đang làm có những hiệu quả rõ rệt, được cả thế giới ghi nhận. Không phải ngẫu nhiên Việt Nam có thành quả như vậy. Đó là nhờ truyền thống của dân tộc đã có từ ngàn xưa mà chúng ta đang tiếp nối và phát huy. Đó là sự quyết tâm của toàn bộ hệ thống, từ nhà chức trách đến nhân dân: “Chính quyền kiên quyết/ Y tế tiên phong/ Truyền thông nối cánh/ Tin nhanh đến muôn nhà”, hay “Doanh nhân chung sức/ Nghệ sĩ chung tay/ Nhân dân cùng góp/ Cảnh giác nêu cao/ Phòng dịch khắp nơi nơi/ Corona mà thò ra/ Là ta cùng diệt hết”, và còn nữa là lời dặn của cha ông ta: “Thương lấy bí cùng, bầu ơi thương lấy bí cùng, nét đẹp ghi nhớ dang tay đón Kiều bào, ấy là hay nhất”…

Đạo diễn Nguyễn Nhật Giang cho biết: “Chúng tôi dựng bài xẩm này hết sức đơn giản, nhanh nhất có thể để kịp thời góp phần cổ vũ cuộc chiến chống dịch, đồng thời nâng cao ý thức của cộng đồng. Việc lấy hình ảnh nền là mái đình truyền thống làng Việt cũng là ý đồ của nhóm, bởi lẽ đình là một thiết chế xã hội xưa đại diện cho văn hóa làng xã, cho nhân dân, và cuộc chiến chống dịch này không chỉ của riêng chính quyền, ngành y tế mà là của toàn dân”. Tác giả Nguyễn Quang Long chia sẻ thêm: “Không phải ngẫu nhiên xuất hiện tốp hát phụ họa trong bài xẩm, đó chính là đại diện cho quần chúng nhân dân, nói lên tiếng nói và thể hiện sự chung sức, chung lòng cùng đất nước đẩy lùi dịch bệnh”.

Nghệ sĩ Phạm Trang và Ngọc Xuân.

Bài xẩm điệu sai được vận dụng để truyền tải các vấn đề lớn của dân tộc

Nhạc sĩ Nguyễn Quang Long cũng chia sẻ rằng, điệu sai vốn không phải điệu xẩm chính tông mà được các nghệ nhân khai thác làm phong phú thêm cho âm nhạc của nghệ thuật hát xẩm. Dẫu được khai thác từ lâu nhưng điệu sai rất ít được sử dụng, tuy nhiên, khi được sử dụng lại cho ra những bài xẩm hết sức độc đáo. Chẳng hạn như cố nghệ nhân Hà Thị Cầu từng hát bài xẩm “Thuốc phiện” bằng điệu sai để dóng lên hồi chuông cảnh tỉnh về chuyện này. Tuy nhiên, thường gặp nhất là điệu sai được vận dụng để truyền tải các vấn đề lớn của dân tộc. Chẳng hạn như tuyên truyền ủng hộ phong trào Bình dân học vụ do Chủ tịch Hồ Chí Minh phát động năm 1945 thì nghệ nhân Vũ Đức Sắc sáng tác bài “Tiễu trừ giặc dốt”; hưởng ứng phong trào chống tham nhũng đang rất nóng ở thời điểm những năm 2010, nhóm nghệ sĩ của nhạc sĩ Thao Giang sáng tác bài “Tiễu trừ tham nhũng”; hay như chính bản thân nhóm xẩm Hà Thành và nhạc sĩ Nguyễn Quang Long đã sáng tác bài “Tiễu trừ cướp biển” góp tiếng nói khẳng định chủ quyền biển đảo của Việt Nam năm 2014.

Kết bài, toàn bộ các nghệ sĩ hô vang câu khẩu hiệu rất quen thuộc trong suốt cuộc chiến chống đại dịch Covid-19: Việt Nam chiến thắng! Đó vừa là tinh thần lạc quan nhưng không chủ quan, cũng vừa là mong muốn của nhóm xẩm cũng như của bất kỳ ai trong mỗi chúng ta.

Cường Việt/TC GĐ&TE