Phiên chợ 0 đồng và niềm vui thơ trẻ

Chợ phiên – Nét văn hóa đặc sắc của vùng cao Việt Nam

“Chợ phiên” – Khi hai tiếng đó được cất lên là khiến nhiều người chú ý. Chợ phiên là nét đẹp văn hoá đặc sắc của đồng bào vùng cao Việt Nam, đặc biệt là ở Tây Bắc. Trong vài ba chục năm gần đây, nhiều người miền xuôi cũng bị chợ phiên vùng cao “lôi kéo” bởi những hoạt động độc đáo, thú vị diễn ra ở chợ phiên. Trong những ngày diễn ra chợ phiên, đồng bào khắp các bản làng tấp nập xuống chợ, không chỉ để mua bán, mà còn để gặp gỡ, giao tiếp, tìm bạn bè, kết thân...

Đến chợ phiên, chúng ta được đắm chìm trong sắc màu thổ cẩm trên trang phục của đồng bào dân tộc Mông, Thái, Mường, Dao, Tày, Nùng… với những nụ cười hiền hậu, ánh mắt vui tươi, không khí ấm cúng thân thiện. Đồng bào vùng cao đến chợ không chỉ mang theo hàng hóa để bán mà còn mang nét đẹp đặc sắc riêng của dân tộc mình để giới thiệu. Đó là những chiếc áo, chiếc váy được thêu tay tinh xảo; những sản vật địa phương chỉ vùng cao mới có; những bát thắng cố nóng hổi, chén rượu ngô thơm nồng; vô vàn các loại hoa quả theo “mùa nào, thức ấy”. Chợ phiên thực chất là lễ hội, là nơi giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, nơi hội tụ giá trị tinh thần, là một nét đẹp văn hoá độc đáo mang đặc trưng của các vùng miền, đặc biệt là vào mùa xuân.

Ở chợ phiên, ngoài trao đổi mua bán các sản vật địa phương, thưởng thức các món ngon vùng miền còn có các hoạt động vui chơi ném pao, nhảy sạp, ném còn… Không khí chợ càng thêm rộn ràng trong tiếng khèn Mông, ngân nga điệu hát Then tạo không khí vui tươi, phấn khởi, đầm ấm mang đậm nét truyền thống của đồng bào các dân tộc. Nếu chợ diễn ra quan đêm thỉ thế nào cũng có lửa trại.

Trải qua bao đời, chợ phiên đã trở thành “đặc sản văn hóa” của đồng bào các dân tộc vùng cao Việt Nam; làm giàu có, sâu sắc thêm văn hóa của cả đất nước. Các nhà nghiên cứu, các nhà khoa học, các chính khách, cách nhà hoạt động xã hội… đều để tâm khai thác tiềm năng của chợ phiên để phục vụ cuộc sống.

“Phiên chợ 0 đồng cho trẻ em vùng cao” ở huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La

Huyện Vân Hồ là một huyện mới, được thành lập theo Nghị quyết số 72/NQ-CP ngày 10/6/2013 của Chính phủ. Huyện Vân Hồ được tác ra từ huyện Mộc Châu với tổng diện tích tự nhiên 97.984 ha, gồm 14 xã với 121 bản với dân số khoảng 62.000 người (năm 2020). Huyện Vân Hồ có vị trí địa lý quan trọng, là cửa ngõ của tỉnh Sơn La và vùng núi Tây Bắc, trung tâm huyện cách thành phố Sơn La 130 km về phía Đông Nam, cách thủ đô Hà Nội 170 km về phía Tây Bắc. Đây là vùng đất có tiềm năng lớn nhưng vì mới được thành lập nên còn gặp nhiều khó khăn.

Hiểu được những khó khăn của huyện, Quỹ Bảo trợ trẻ em Việt nam (BTTEVN) cùng với Nhóm đại biểu nữ Quốc hội khóa 15 và tỉnh Sơn La quyết định tổ chức “Phiên chợ 0 đồng cho trẻ em vùng cao” tại huyện Vân Hồ vào ngày 26 và 27/3/2022. Đây là một sáng kiến có giá trị nhằm khai thác sức hút của chợ phiên kết hợp với chính sách bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

Để tổ chức được sự kiện này, Quỹ BTTEVN đã huy động các nhà tài trợ, tình nguyện viên và các tổ chức Công đoàn, Đoàn thanh niên của nhiều cơ quan vào cuộc. Phải nhấn mạnh rằng, các nhà tài trợ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc tổ chức “Phiên chợ 0 đồng” vì có sự đóng góp của họ mới có chuyện trong túi không có tiền mà vẫn mua được những thứ mình thích. Có thể kể tên một số nhà tài trợ ở “Phiên chợ 0 đồng” tại Vân Hồ là Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Ngân hàng SHB, Tổng Công ty Bảo Việt Nhân thọ, Công ty TNHH Nestle Việt Nam, Quỹ hỗ trợ từ thiện CP Việt Nam, Công ty Cổ phần Sữa Việt Nam, Công ty Cổ phần Traphaco, gia đình nghệ sĩ Xuân Bắc…

Chính vì có đông đảo các nhà tài trợ như vậy mà số tiền làm quà tặng cho phiên chợ ban đầu dự tính là 500 triệu đồng đã tăng vọt lên 1,2 tỷ đồng. Đây là một bất ngời thú vị với Ban tổ chức, khách mời, cũng như với các phóng viên báo đài.

“Chợ phiên 0 đồng” sự kết hợp giữa lễ hội, chợ và siêu thị

Trên thực tế, “Phiên chợ 0 đồng cho trẻ em vùng cao” là một chuỗi sự kiện diễn ra trong hai ngày 26 và 27/3/2022. Ở đây công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em là trung tâm của sự chú ý, tiếp đến là gia đình những người có công. Với hình thức chợ phiên kết hợp với siêu thị, Ban tổ chức đã biến việc tặng quà, hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn thành một hoạt động dân chủ, tự do, vui vẻ mua bán ở các gian hàng.

Ban tổ chức đã trao tặng 300 suất quà (trị giá 500 nghìn đồng/suất) cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn; trao tặng 160 triệu đồng (bao gồm hiện vật và tiền mặt) nâng cấp, sửa chữa Thư viện Trường liên cấp xã Mường Tè, huyện Vân Hồ; trao 20 suất quà (trị giá 2 triệu đồng/suất) cho 20 hộ gia đình người có công của xã Vân Hồ; Tỉnh ủy Sơn La trao tặng 300 túi thuốc an sinh cho huyện Vân Hồ, cùng nhiều phần quà khác.

Phiên chợ được tổ chức với 40 gian hàng, với 5 nhóm sản phẩm chính về: Giáo dục, dinh dưỡng, đồ dùng sinh hoạt gia đình, y tế và bánh kẹo, đồ chơi cho trẻ em. Có 300 học sinh có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn huyện Vân Hồ được phát phiếu mua hàng có mệnh giá từ 10 ngàn đến 200 ngàn đồng (trị giá 1 triệu đồng/học sinh). Do vậy, thay vì lên sân khấu nhận những túi quà đã chuẩn bị sẵn, các em đến các quầy hàng, chọn mua những gì mình thích, những gì mình cần. Những em còn quá bé thì có bố mẹ đi cùng giúp đỡ.

Nhìn gương mặt, ánh mắt, nụ cười của các em lúc này, chúng ta mới thấy hết được giá trị của “Chợ phiên 0 đồng”. Không chỉ đến để mua hàng bằng phiếu được phát, các em nhỏ còn được khám bệnh và cấp phát thuốc miễn phí, tư vấn về giữ gìn vệ sinh, phòng chống dịch bệnh Covid-19.

“Phiên chợ 0 đồng” là hoạt động có ý nghĩa dân chủ, nhân văn sâu sắc. Việc tổ chức “Phiên chợ 0 đồng” là một sáng tạo của Ban lãnh đạo Quỹ BTTEVN. Với “Phiên chợ 0 đồng” các nhà tài trợ và trẻ em được tài trợ có thể gặp nhau, thể hiện niềm quan tâm và sự biết ơn.

Sau thành công của “Phiên chợ 0 đồng” ở Vân Hồ, Sơn La, lãnh đạo Quỹ BTTEVN và các nhà tài trợ dự tính sẽ tổ chức “Phiên chợ 0 đồng” ở nhiều nơi khác nữa. Hơn thế nữa, những người tổ chức có thể kết hợp giữa chợ phiên và siêu thị - ở đó vừa mua bằng tiền, vừa mua bằng phiếu. Cần phải tạo điều kiện để các nhà tài trợ “ăn nên, làm ra” thì họ mới có thể đồng hành lâu dài cùng Quỹ BTTEVN. Cuộc sống luôn luôn đòi hỏi sự đổi mới, sự sáng tạo trong các hoạt động kinh tế - xã hội.