Rau muống mầm

 

Mùa đông lạnh, những su hào, bắp cải cuốn chặt lên ngôi với những món hầm, món nấu quện mỡ chống rét. Bẵng đi, bữa ăn mùa đông không có rau muống, nên khối người nhớ.

 

Nhưng rồi, trong mùa đông giá lạnh bỗng có những ngày ấm. Trong ruộng rau muống già kia, có những ngọn vươn dài, nụ he hé, rồi hoa tím, hay hoa trắng xòe cánh duyên dáng đón nắng. Cũng trong những ngày nắng ấm này, những mầm rau từ ngách lá cũng bật lên, không xanh mướt, non mấng như ngọn rau mùa mưa mà ngà vàng, ngắn ngủn, đó là rau mầm. Người trồng nhớ ngay đến ruộng rau muống, bèn ra thăm, nhìn thời tiết để tính ngày hái. Mắt nhìn ưng là lựa hái đi chợ dăm mớ rau mầm ấy. Phần là nhớ ruộng đồng lâu không hái hái, bó bó, phần vì họ biết có người nhớ rau muống mầm, nên ra ruộng hái vài mớ cắp đi chợ. Rau muống mầm có ngay được sự chờ đón của bao người. Trên đường đi chợ đã nghe thoang thoáng người ta nói với nhau:

 

- Ô! Có rau muống mầm rồi kìa. 

- Lâu lắm mới lại thấy rau muống…

Có người chưa ra đến cầu hàng rau thì rổ rau muống mầm đã hết, có người thì chỉ đứng chưa lâu đã người nọ, người kia hỏi mua, để mà nói rằng:

     -   Bác mua đi, rau mầm nấu bở mà không chát, bỏ lạt, nhặt qua là ăn được hết.

 

Đúng thật, rau muống mầm ngắn ngủn, chỉ có chút mầm, chứ làm gì có cuống như rau mùa mưa để mà nhặt. Những phiến lá nhỏ, hanh vàng, cuống cũng ngắn bám vào cọng ngắn, nhánh xít nhau, người ta vẫn gọi là đùi gà. Những “đùi gà’’ này đã khiến rau muống mầm được gọi là“ bở’’ rất đặc trưng, mà rau muống các mùa khác không thể có được.

 

Đúng như người bán nói, rau muống mầm ngắn, lại non nên mua về bỏ lạt, nhặt nhanh, xong ngay. Cách nấu cũng đơn giản, chỉ là xào cà chua chín, đổ nước, đun sôi, rồi thả rau vào, nêm mắm muối là xong. Nhưng rau muống nấu không thể thiếu vị gừng non đập dập.

 

 

Trong cái giá lạnh của mùa đông, bát canh rau muống, cà chua thơm vị gừng, thật giá trị. Xưa, nêm hay mắm còn thiếu, có nhà nấu tương, vị hơi nồng. Có nhà lại nấu với mắm tôm, nấu mắm tôm thì rau có xanh hơn và phải ăn nóng, không sẽ tanh. Nhưng người đất Bắc vẫn hay nấu mắm muối thông thường, vì bát canh sẽ dậy mùi gừng, ngọt thanh. Một mớ rau là được bát canh cho cả nhà. 

 

Bát canh rau muống mầm cùng người ta đi qua cái giá lạnh của mùa đôngvà những ngày rớt lạnh đầu xuân. Gió lạnh, mưa phùn, không phải ngày nào cũng có thức ăn tươi, cảnh nhà con đàn, có món lạ miệng như thế này là đã vui. Các cụ ta vẫn nói “Tương cà là gia bản’’. Tương, cà đi với rau muống, là thức ăn gần như đi suốt 3 mùa của 1 năm. Nhiều người bảo, đến lạ cho loại rau này, bữa nào ăn cũng được, ăn mãi không chán. Cho đến tận bây giờ, rau muống vẫn là sự lựa chọn của nhiều gia đình, nhiều nhà hang, từ bình dân, đến cao cấp.

 

 Xưa nghèo, nhà có chum tương giữa sân, có ruộng rau muống đã là yên tâm. Đến giờ thổi cơm, rổ rau muống rửa sạch, bắc nồi, luộc cho xanh, vớt ra cái rổ nhỏ cho ráo nước, rồi đến bữa, rau ấy để vào mặt cái chựng, cạnh đó là bát tương, nếu sang thì có thêm bát tép kho là trẻ con háo hức phải biết. Chỉ có vậy, mà các gia đình sum vầy, đi qua bao mùa. Người già để đức lại, con cháu nhận phúc phận mà lớn khôn. Người Việt ta là vậy, nhớ và truyền lại cho đời sau giữ một nề nếp gia phong, dòng họ, tránh mọi sự chê trách, điều tiếng. 

 

Nay thì rau chả thiếu, cũng ít người lo đói hơn, rau muống có gần như quanh năm. Vào mùa sương muối, những vùng chuyên canh người ta căng lưới đen lên để trồng rau, nên không hẳn là khó tìm loại rau này trong mùa đông. Có khi vẫn bắt gặp những mớ rau xanh non, người ta gieo từ một trang trại ngoại thành đem về phố, mua về xào tỏi, thơm váng nhà. Chính vì thế, không phải ai cũng nhớ đến rau muống mầm, nhớ những ngày cuối đông đầu xuân giá lạnh đã xa, gió rét bay khắp các ngõ làng, vờn trên nóc những ngôi nhà ngói móc, thâm nâu.

 

 

Những rau muống trắng nở hoa trắng, rau muống đỏ nở hoa tím, rau cấy, rau giơ, rau bè trên ao, trên sông với những ngọn vòi voi tím, có khi thẫm lại, non mấng… ai người còn nhớ? Còn tôi, trong những ngày rớt lạnh hay ấm áp đầu xuân, tôi vẫn tìm kiếm mớ rau muống mầm, để nỗi nhớ ngày xưa có hương  gừng thơm và vị bùi rất đặc biệt của những nhánh rau đùi gà.