Thiếu hụt I-ốt là nguyên nhân chính dẫn đến khả năng giảm trí tuệ ở trẻ em

Hội thảo đã cung cấp thông tin cho các cơ quan báo chí, truyền thông về các cơ sở khoa học, cập nhật các nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam về vấn đề phòng, chống thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, đặc biệt là ở trẻ nhỏ.

Ông Friday Nwaigwe, Trưởng phòng Vì sự sống còn và phát triển của trẻ em (UNICEF)
phát biểu tại hội thảo

Hội thảo lần này tập trung chủ yếu vào hướng dẫn chế độ ăn uống hàng ngày để bổ sung I-ốt cho cơ thể, bởi cơ thể người không thể tạo ra I-ốt mà phải bổ sung từ nhiều loại thực phẩm khác nhau. Hội thảo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của I-ốt bởi nếu thiếu chất này thì cơ thể sẽ không tạo đủ hoocmon cho tuyến giáp, dễ dẫn đến phình tuyến giáp (bướu cổ), suy giáp và khuyết tật trí tuệ ở trẻ sơ sinh và trẻ có mẹ bị thiếu I-ốt trong quá trình mang thai.

Phát biểu tại Hội thảo, bà Karen Codling, Điều phối viên Khu vực Mạng lưới I-ốt toàn cầu cho biết: Thiếu hụt I-ốt là nguyên nhân chính dẫn đến mất khả năng trí tuệ ở trẻ em, bướu cổ, thai chết lưu và sảy thai ở phụ nữ… Với tình trạng thiếu I-ốt trong cộng đồng hiện nay, Việt Nam nằm trong nhóm 19 quốc gia trên thế giới thiếu I-ốt mức báo động. Điều tra đánh giá các mục tiêu về trẻ em và phụ nữ (MICS) năm 2011 tại Việt Nam chỉ ra rằng chỉ có 45% hộ gia đình ở Việt Nam đang sử dụng muối I-ốt, thấp hơn nhiều so với mức khuyến cáo toàn cầu về phổ cập sử dụng muối I-ốt toàn dân là 90%.

Được biết, trước những năm 1920, thiếu I-ốt rất phổ biến ở nhiều vùng lãnh thổ trên thế giới. Mặc dù đã được điều trị bằng muối I-ốt nhưng nhiều nơi không đủ I-ốt và thiếu I-ốt vẫn tác động lớn đến sức khoẻ người người dân toàn cầu.

Vào thời điểm hiện tại, không có xét nghiệm nào có thể khẳng định cơ thể có đủ I-ốt hay không. Chính vì vậy, cách tốt nhất là đảm bảo các loại thực phẩm sử dụng hàng ngày phải chứa đủ hàm lượng I-ốt. Đặc biệt với phụ nữ đang mang thai và nuôi con bằng sữa mẹ cần phải uống một loại vitamin tổng hợp chứa I-ốt mỗi ngày.

Hội thảo cũng chỉ ra rằng, việc bổ sung quá nhiều I-ốt cho cơ thể cũng có thể dẫn đến nhiều vấn đề cho sức khoẻ, đặc biệt là tuyến giáp. Việc đưa vào cơ thể một lượng lớn I-ốt do uống thuốc và dư thừa I-ốt trong chế độ ăn uống có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng cường giáp và suy giáp.

Ngoài ra, với những người chuyển từ một khu vực thiếu I-ốt đến một khu vực có đủ I-ốt cũng có thể khiến tuyến giáp của họ gặp vấn đề. Đặc biệt, những bệnh nhân này có thể mắc phải bệnh cường giáp do thừa I-ốt gây ra.

Bên cạnh tình trạng thiếu I ốt, thiếu vi chất dinh dưỡng như sắt, kẽm, canxi, axit folic cũng tương đối phổ biến trong cộng đồng, đặc biệt là ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ có thai và trẻ dưới 5 tuổi. Theo thống kê của Viện Dinh dưỡng, việc thiếu hụt kẽm ở trẻ em rất cao (69%) và phụ nữ mang thai (80,3%).

Thiếu sắt làm tăng nguy cơ tử vong mẹ, phát triển thai nhi kém, suy yếu phát triển nhận thức, vận động ở trẻ em cũng như giảm năng suất lao động ở người lớn. Thiếu kẽm làm tăng tỷ lệ mắc tiêu chảy, nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính và tử vong trẻ em.

Việc bổ sung vi chất vào thực phẩm chế biến và các loại gia vị mặn, dầu ăn và bột mì đã được toàn cầu ghi nhận và là một chiến lược hiệu quả với chi phí thấp để tăng lượng dưỡng chất vào cơ thể mà không cần phải thay đối thói quen ăn uống hoặc cần tới nguồn ngân sách lớn của quốc gia.

Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo toàn bộ muối ăn được dùng trong gia đình hay chế biến thực phẩm đều cần được tăng cường I-ốt như là chiến lược hiệu quả và an toàn để phòng ngừa và kiểm soát các rối loạn do thiếu I-ốt gây ra. Tổ chức này cũng đề nghị bổ sung vi chất vào bột mì khi đa số dân trong một quốc gia thường xuyên tiêu thụ bột mì được chế biến công nghiệp.

Đến nay, số nước có quy định bắt buộc bổ sung vi chất vào muối, bột mì và dầu ăn lần lượt là 108, 85 và 29. Đặc biệt, trong 108 quốc gia đang bắt buộc bổ sung I-ốt vào muối ăn, có 98 nước yêu cầu dùng muối đã bổ sung I-ốt cho thực phẩm chế biến.

Ở nước ta, Nghị định 09/2016 của Chính phủ cũng quy định bắt buộc tăng cường vi chất dinh dưỡng vào muối, bột mì, dầu ăn và sử dung muối I-ốt và bột mì đã bố sung vi chất trong chế biến thực phẩm.

Theo ông Friday Nwaigwe, Trưởng phòng Vì sự sống còn và phát triển của trẻ em (UNICEF), Nghị định 09/2016 được ban hành trên cơ sở các bằng chứng khoa học về việc cần phải hành động để giải quyết vấn đề thiếu vi chất dinh dưỡng nghiêm trọng của người dân Việt Nam.

Nghị định cũng phù hợp với các khuyến nghị quốc tế về một chiến lược có hiệu quả cao với chi phí thấp giúp phòng ngừa và kiểm soát thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, cũng như cho thấy cam kết của Chính phủ trong lĩnh vực cải thiện sức khỏe nhân dân.

Tuy nhiên, ông Friday Nwaigwe cũng chỉ rõ, cho đến nay Nghị định 09/2016 chưa được thực hiện mạnh mẽ sau hơn hai năm ra đời, cho dù tăng cường vi chất vào thực phẩm, bao gồm cả việc sử dụng nguyên liệu đã được bổ sung vi chất trong chế biến thực phẩm, vốn là một xu hướng toàn cầu, không gây ra tác động bất lợi nào lên thành phẩm cũng như hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

“Điều này cho thấy cần sự vào cuộc hơn nữa của cơ quan chức năng, đơn vị truyền thông để thúc đẩy việc thực thi quy định, tăng sự hiểu biết về tác dụng của vi chất cũng như những yêu cầu về sản phẩm của người dân” - Trưởng phòng Vì sự sống còn và phát triển của trẻ em (UNICEF) khuyến cáo.

Việc tăng cường thực thi các quy định của Chính phủ sẽ thúc đẩy phát triển nguồn vốn con người của Việt Nam và phù hợp với chủ trương của Liên Hợp Quốc về Thập kỷ Hành động vì Dinh dưỡng.

Bảo Ngọc / TC Gia đình & Trẻ em