Bob Dylan – Viết nhạc bằng thơ nhận giải Nobel Văn học

 

 

Bob Dylan là ca sĩ - nhạc sĩ dân gian người Mỹ có tầm ảnh hưởng lớn đến nền âm nhạc đại chúng thế giới. Ngoài ra, ông còn là nhà thơ, nhà văn, nhà biên kịch, diễn viên, họa sĩ và gần đây nhất, ông thử nghiệm trong vai trò một DJ. Ông từng nhận rất nhiều giải thưởng lớn, trong đó có giải Grammy, Quả cầu vàng, Pulitzer, Huân chương Tự do và bây giờ là giải Nobel Văn học...

 

 

Bob Dylan tên thật là Robert Allen Zimmerman, sinh ngày 24/5/1941, tại Duluth, Minnesota, Mỹ. Bố mẹ Bob Dylan là ông bà Abram và Beatrice Zimmerman, thuộc một nhóm người Do Thái sống khép kín tại đây. 

 

Robert sống ở Duluth cho tới tận 6 tuổi khi bố cậu bị tai nạn bại liệt buộc cả gia đình phải chuyển về quê mẹ ở Hibbing – nơi mà cậu lớn lên và bắt đầu bộc lộ khả năng ca hát cũng như sáng tác nhạc. Robert dành nhiều thời gian khi còn nhỏ để nghe đài phát thanh, đầu tiên là những kênh nhạc blues và nhạc đồng quê từ Shreveport, Louisiana, rồi sau đó, khi tới tuổi thiếu niên, cậu lại nghe những giai điệu rock 'n' roll.

 

Chịu ảnh hưởng từ các ngôi sao nhạc rock 'n' roll hàng đầu thế giới như Elvis Presley, Jerry Lee Lewis và Little Richard, Robert quyết định thành lập ban nhạc lấy tên ban đầu là Bob Dillon. 

 

Tháng 9, năm 1959, Robert chuyển tới Minneapolis khi theo học tại Đại học Minnesota. Những mối quan tâm trước đây của cậu tới rock 'n' roll nhanh chóng chuyển thành nhạc dân gian Mỹ. Robert đã bắt đầu trình diễn nhạc dân gian và đồng quê tại các quán cà phê địa phương. 

 

Năm 1960, Robert bỏ học và chuyển đến New York, nơi mà thần tượng của cậu, ca sĩ huyền thoại Woody Guthrie phải nhập viện vì một căn bệnh di truyền hiếm gặp của hệ thần kinh. Cậu đến thăm Guthrie thường xuyên và tham gia các câu lạc bộ và các quán cà phê biểu diễn âm nhạc dân gian của làng Greenwich; gặp gỡ các nhạc sĩ khác; và bắt đầu sáng tác với một tốc độ đáng kinh ngạc, bao gồm cả bài hát “Song to Woody” - để tưởng nhớ người hùng đang ốm yếu của mình. 

 

 

Mùa thu năm 1961, Robert ký hợp đồng thu âm đầu tiên với hãng Ghi âm Columbia. Tại thời điểm đó, về mặt pháp lý, cậu đã thay đổi họ của mình thành Dylan. 

 

Những bản thu đầu tiên được đưa vào album Bob Dylan, phát hành vào tháng 3 năm 1962, bao gồm nhiều chất liệu âm nhạc dân gian, blues đi cùng với 2 sáng tác của chính anh. Album chỉ bán được 5.000 bản trong năm đầu tiên, vừa đủ để thu hồi vốn. Ở thời điểm này, Bob Dylan không chỉ sáng tác và hát mà còn chơi harmonica, piano, hát đệm, tóm lại là anh chơi tất cả những gì có liên quan đến âm nhạc.

 

Chuyến lưu diễn đầu tiên của Bob Dylan tới Anh diễn ra từ tháng 12 năm 1962 tới tháng 1 năm 1963. Anh được đạo diễn Philip Saville mời xuất hiện trong chương trình Madhouse on Castle Street mà Saville dàn dựng trên BBC Television. Cuối chương trình, Bob Dylan trình bày ca khúc “Blowin' in the Wind”. Đây là một trong những buổi trình diễn chính thức đầu tiên của ca khúc này. 

 

Album thứ hai của Bob Dylan, The Freewheelin' Bob Dylan, ra mắt vào tháng 3 năm 1963, đánh dấu sự trưởng thành của anh trong cả vai trò ca sĩ lẫn nhạc sĩ. Rất nhiều ca khúc trong album được coi là những sáng tác phản chiến, lấy cảm hứng từ Guthrie và ảnh hưởng lớn từ Pete Seeger. Trong đó, không thể không nhắc tới “Blowin' in the wind”. Bài hát này đặt ra một loạt các câu hỏi đau đáu về thân phận con người trong cuộc sống mong manh, về hòa bình, chiến tranh và sự tự do. Tạp chí Rolling Stone xếp hạng ca khúc này đứng thứ 14 trong danh sách “500 bài hát vĩ đại nhất mọi thời đại”.

 

Album thứ ba của anh, The Times They Are a-Changin', thể hiện một Dylan giàu tính chính trị và châm biếm hơn. Another Side of Bob Dylan – album thứ tư được thu âm chỉ trong một buổi tối tháng 6 năm 1964, mang cảm xúc tươi sáng hơn những album trước đó. Tính siêu thực và châm biếm vẫn được Bob Dylan duy trì. 

 

Cuối năm 1964 đầu năm 1965, phong cách trình diễn của Dylan thay đổi hoàn toàn khi anh quyết định chuyển mình từ người đi đầu phong trào nhạc dân gian thành một ngôi sao rock dân ca. 

 

Tháng 7 năm 1965, Bob Dylan cho ra mắt đĩa đơn Like a Rolling Stone, đạt vị trí số 2 tại Mỹ và số 4 tại Anh. Bruce Springsteen, trong lời đề cử Bob Dylan tại Đại sảnh Danh vọng Rock and Roll, nói rằng khi nghe đĩa đơn này, “sự cám dỗ như thể ai đó đang đạp tung cánh cửa trước mặt mình”. Năm 2004, Tạp chí Rolling Stone xếp ca khúc này ở vị trí số 1 trong danh sách “500 bài hát vĩ đại nhất”. Đây cũng là ca khúc mở đầu cho album tiếp theo của Dylan, Highway 61 Revisited.

 

Bob Dylan là một ca sĩ - nhạc sĩ hoạt động hết sức bền bỉ. Cứ vài ba năm ông lại cho ra mắt một album mới và vẫn luôn được nhiều người yêu thích. Các album mới nhất của Bob Dylan gồm: Together Through Life (2009), The Tempest (2012), Shadows in the Night (2015) và Fallen Angels (2016). 

 

Ở tuổi 75, ông vẫn miệt mài cống hiến trong âm nhạc. Tháng 4/2011, Bob Dylan đã từng đến Việt Nam biểu diễn và được khán giả Việt Nam nồng nhiệt chào đón. Tại thời điểm được Viện Hàn lâm Thụy Điển vinh danh là người đoạt giải Nobel Văn học năm 2016, Bob Dylan vẫn đang đi lưu diễn và chẳng hề quan tâm hay có phản hồi gì về việc mình đoạt giải. 

 

 

 

 

Ca từ của Bob Dylan là sự kết hợp phức tạp giữa tính chính trị, xã hội, triết học, văn học, thơ ca và mang nhiều ý nghĩa sâu sắc. Ông được coi là tượng đài văn hóa thế kỷ 20 và được mệnh danh là “lãng tử du ca”.

 

Bob Dylan hiếm khi trả lời các cuộc phỏng vấn. Nếu bạn muốn hiểu kỹ về con người của Bob Dylan, hãy nghe nhạc ông, đọc kỹ ca từ. Ông được trao Nobel vì đã “tạo ra những biểu đạt thi ca mới bên trong âm nhạc truyền thống vĩ đại của Mỹ”. 

 

Thư ký Thường trực Viện Hàn lâm - bà Sara Danius cho rằng, điều khiến Bob Dylan được trao Nobel Văn học là chất thi ca trong tác phẩm của ông. Trên Twitter, cựu Tổng thống Mỹ Obama viết: “Chúc mừng một trong những nhà thơ yêu thích của tôi - Bob Dylan - với một giải Nobel cực kỳ xứng đáng”. Cựu Tổng thống Bill Clinton thì cho rằng: “Bob Dylan có “những ca từ đầy quyền lực, thông thái, chạm đến trái tim và tâm hồn”.

 

Nhà văn Pháp nổi tiếng thế giới Éric-Emmanuel Schmitt – một thành viên trong Ban giám khảo của Giải thưởng Văn học Goncourt cho rằng: “Âm nhạc là công cụ để đưa thơ ca đến gần hơn với công chúng”. Ông không ngạc nhiên khi Bob Dylan đoạt giải thưởng Nobel Văn học: “Bạn vẫn có thể đọc thơ Bob Dylan mà không nghe nhạc, vẫn thấy những ca từ đó thật tuyệt vời”.