Cần thiết ban hành Đề án ủy thác thu nhằm mở rộng bao phủ BHXH

Tham dự hội nghị có ông Phạm Anh Tuấn - Thứ trưởng Bộ TT-TT, ông Nguyễn Hữu Quang - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội, bà Nguyễn Thị Kim Thúy - Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội và ông Đỗ Văn Sinh - Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; cùng đại diện một số bộ, ngành và đơn vị chức năng của BHXH Việt Nam...

 
Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu phát biểu khai mạc hội nghị.

Tỉ lệ lao động tham gia BHXH chưa tương xứng với tiềm năng

Phát biểu tại hội nghị, ông Bùi Sỹ Lợi - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội đánh giá cao sự chủ động, tích cực của BHXH Việt Nam trong thực hiện Nghị quyết số 125 của Chính phủ về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 28-NQ/TW. Theo đó, thời gian qua, BHXH Việt Nam đã nỗ lực, cố gắng thực hiện chính sách BHXH, trong đó có mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT, đặc biệt là BHXH tự nguyện và đây là điểm sáng trong phát triển BHXH. Cùng với đó, việc thực hiện chính sách được đầy đủ, kịp thời, quỹ BHXH được sử dụng an toàn, hiệu quả.

Báo cáo đánh giá kết quả nghiên cứu ủy thác thu BHXH cũng cho thấy, phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc tăng bình quân hàng năm từ 6-8%. Năm 2018, số người tham gia BHXH bắt buộc tăng 858.923 người so với năm 2017; tỉ lệ bao phủ BHXH bắt buộc đạt trên 29,8% và số người tham gia BH thất nghiệp tăng 1.104.281 người so với năm 2017, tỉ lệ bao phủ BH thất nghiệp đạt 26,1% so với lực lượng lao động trong độ tuổi lao động. Cùng với đó, số người tham gia BHXH tự nguyện tăng bình quân hàng năm từ 20-30%. Đến hết năm 2018, số người tham gia BHXH tự nguyện đạt trên 270.000 người, bằng 0,55% so với lực lượng lao động trong độ tuổi lao động. Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm 2019, số người tham gia BHXH tự nguyện đạt trên 411.000 người, tăng trên 130.000 người so với năm 2018, bằng gần 60% so với phát triển người tham gia BHXH tự nguyện của 11 năm trước và đạt trên 0,8% so với lực lượng lao động trong độ tuổi lao động.

 
Ông Bùi Sỹ Lợi phát biểu tại hội nghị.

Tuy nhiên, việc phát triển đối tượng tham gia BHXH, BH thất nghiệp còn dưới mức tiềm năng; việc rà soát đơn vị, doanh nghiệp (DN), người lao động (NLĐ) chưa đóng, trốn đóng BHXH, BHYT chưa được đầy đủ, thường xuyên. Theo dữ liệu của cơ quan thuế, năm 2018 có 204.720 đơn vị chưa tham gia BHXH, BHYT và còn 256.819 đơn vị chưa tham gia đầy đủ BHXH, BHYT cho NLĐ với số lao động, cá nhân có thu nhập cần phải rà soát khoảng trên 3,5 triệu người (số liệu cơ quan thuế cung cấp khoảng 18 triệu lao động, cá nhân có thu nhập nhưng cơ quan BHXH mới đang quản lý thu BHXH, BHYT bắt buộc trên 14,4 triệu người). Lao động là người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng có trên 500.000 người, nhưng mới chỉ có trên 6.000 người đang tham gia BHXH bắt buộc, chiếm khoảng 1,2% số người thuộc diện phải tham gia BHXH bắt buộc. NLĐ Việt Nam làm việc tại các cơ quan nước ngoài, tổ chức quốc tế tại Việt Nam khó khăn trong việc tiếp cận chính sách và tham gia đóng BHXH, BHYT... Tính chung cả nước có trên 25 triệu người trong độ tuổi lao động, nhưng mới có trên 460.000 người tham gia BHXH tự nguyện.

Chia sẻ từ thực tiễn địa phương, ông Trần Văn Miên - Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết: Với lực lượng lao động hiện nay cho thấy, số đối tượng tham gia BHXH bắt buộc tại Đà Nẵng còn thấp (mới đạt hơn 250.000 người - chiếm 44,67% số lao động thuộc diện tham gia), tuy cao hơn bình quân cả nước, nhưng vẫn chưa đạt như mong muốn. Toàn thành phố có 27.000 DN đăng ký hoạt động thuế, nhưng hiện cơ quan BHXH quản lý được 22.000 DN - chủ yếu là DN nhỏ, trong đó phần lớn trốn đóng hoặc không kê khai đóng nộp BHXH. Mặc dù UBND Thành phố đã chỉ đạo các cơ quan chức năng (Thuế, KH-ĐT, BHXH...) phối hợp chặt chẽ, chia sẻ dữ liệu, nhưng thực tế việc kết nối thông tin vẫn chưa được tốt, nên rất cần Chính phủ quy định chặt chẽ việc chia sẻ, kết nối thông tin.

Cần thiết tiến hành ủy thác thu BHXH

Cũng theo ông Trần Văn Miên, hiện cán bộ BHXH ở Đà Nẵng ít, nên dù cố gắng thế nào cũng không thể kiểm soát hết được số DN, số lao động, nhất là ở khu vực ngoài quốc doanh. “Luật BHXH năm 2014 đã quy định cụ thể trách nhiệm từng cơ quan trong việc thực hiện BHXH, nhưng để đảm bảo thực hiện này cần có sự chỉ đạo của Thủ tướng, để có cơ chế phối hợp chia sẻ thông tin, quy định rõ nhiệm vụ của các đơn vị thông qua việc uỷ thác thu BHXH và không cần thực hiện thí điểm. Bởi, từ trước đến nay cơ quan BHXH đã triển khai thực hiện, nhưng chưa có cơ chế nên nay cần làm rõ cơ chế thực hiện. Quan trọng nhất là phải thu được BHXH tại các DN ngoài quốc doanh - đây là số đơn vị chiếm tỉ trọng lớn trong trốn đóng BHXH và số NLĐ Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài...” - ông Miên nhấn mạnh.
 
Dưới góc độ cơ quan thực hiện chính sách BHXH tại địa phương, ông Nguyễn Quốc Thanh - Trưởng phòng Quản lý Thu (BHXH TP.HCM) cho biết: "Với địa bàn rộng, dân số đông và có nhiều loại hình DN hoạt động nên TP.HCM đồng tình với việc tiến hành ủy thác thu BHXH. Trong 9 tháng đầu năm, BHXH TP.HCM tiến hành thu BHXH của gần 2,4 triệu NLĐ, chiếm 56,2% lực lượng lao động trong độ tuổi lao động tham gia BHXH và hơn 7,3 triệu người tham gia BHYT, với tổng số thu 46.000 tỉ đồng. Khối lượng công việc của cơ quan BHXH ngày càng nhiều, xử lý 1,7 triệu hồ sơ của NLĐ - tương đương một cán bộ BHXH phải xử lý 13 triệu lượt dữ liệu từ các DN".

Đồng tình với việc triển khai Đề án ủy thác thu BHXH, ông Phạm Anh Tuấn- Thứ trưởng Bộ TT-TT cho biết: Hiện số người tham gia BHXH so với lực lượng lao động còn khoảng cách xa đã ảnh hưởng đến thế hệ sau này khi dân số già. Khi đó, người hết tuổi lao động không có nguồn chi tối thiểu hằng tháng và nhiều nước đã, đang phải chịu hậu hoạ. Đơn cử, tại Hàn Quốc, nhiều người già vẫn phạm tội với mục đích để được vào tù và được Nhà nước nuôi ăn uống… “Cá nhân tôi thấy đây là trách nhiệm của các địa phương cùng với cơ quan BHXH trong chỉ đạo vận động, để tất cả NLĐ trong độ tuổi phải được tham gia BHXH. Việc làm Đề án là mong muốn thực hiện ủy thác được an toàn và tính pháp luật phải chặt chẽ hơn”- ông Tuấn nhấn mạnh.

Tại hội thảo, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Trần Đình Liệu cũng cho biết: BHXH, BHYT là chính sách quan trọng góp phần thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội. Phát triển hệ thống BHXH, BHYT đồng bộ với phát triển các dịch vụ xã hội sẽ đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu của nhân dân, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người tham gia và thụ hưởng chính sách BHXH, BHYT. Đặc biệt, việc thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền và tổ chức xã hội, DN cũng như mỗi người dân. "Chính phủ ban hành Nghị quyết 125 và đã giao BHXH Việt Nam chủ trì phối hợp với các bộ, ngành nghiên cứu vấn đề ủy thác thu để báo cáo Thủ tướng. BHXH Việt Nam đã phối hợp các bộ, ngành lập tổ nghiên cứu vấn đề này để triển khai nghiên cứu thực hiện nhiệm vụ thu, nội dung ủy thác và cách thức ủy thác… Đề án ủy thác thu BHXH sẽ là cơ sở pháp lý để thực hiện tốt nhiệm vụ"- Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu nhấn mạnh.

V.Thu - T.Hằng