Đề phòng tai nạn bỏng ở trẻ em

Thời gian gần đây, đơn vị Bỏng - Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận điều trị nhiều trường hợp trẻ bị bỏng và di chứng bỏng nặng nề.

Trường hợp gần đây nhất là bé N.T (11 tuổi, ở Hà Nội). Bé được phát hiện bị điện giật ngoài sân trong tình trạng tím tái, ngừng thở và được gia đình sơ cứu tại chỗ, sau đó chuyển đến cơ sở y tế gần nhà rồi đến Bệnh viện Đa khoa tuyến tỉnh.

Do tình trạng chuyển biến nặng, trẻ được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng thở máy, suy đa tạng, hôn mê sâu ngừng tuần hoàn, bỏng điện độ IV-V vùng cổ tay phải, cổ tay trái và vùng ngực. Ngay lập tức trẻ được hồi sức tích cực và phẫu thuật cấp cứu để giải phóng chèn ép khoang cẳng tay phải do hoại tử bỏng khô chèn ép. 

Sau 1 tuần điều trị, trẻ thoát thở máy tuy nhiên tình trạng suy thận cấp vẫn nặng nên được chuyển đến điều trị tại khoa Thận và Lọc máu. Khi tình trạng suy thận được cải thiện, sau đó trẻ được chuyển đến đơn vị Bỏng – Khoa Chỉnh hình. Tại đây, trẻ được phẫu thuật cắt lọc hoại tử, chuyển vạt da, ghép da che phủ diện bỏng hoại tử da, gân cơ, xương; sử dụng các liệu pháp tư vấn tâm lý giúp trẻ giảm đau, đồng thời các bác sĩ hướng dẫn cho gia đình tập phục hồi chức năng cho trẻ.

Một trường hợp khác là bé gái 2 tháng tuổi (ở Hà Nội) bị bỏng do người nhà lấy nhầm lọ Acid trichloracetic 80% (là một chất tương tự axit axetic, được sử dụng cho điều trị mụn cóc, mụn cơm, mắt cá chân) cho trẻ uống, thay vì lấy lọ thuốc Aquadetrim (Vitamin D3) trẻ đang dùng hàng ngày do hình dáng và màu sắc của hai lọ giống nhau. 

Sau khi nhỏ thuốc vào miệng, trẻ khóc thét, hoảng loạn, lúc đó gia đình mới phát hiện ra sự nhầm lẫn. Trẻ đã được sơ cứu tại nhà và đưa đến đơn vị Bỏng - Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương. Tại đây, trẻ được chẩn đoán bỏng axit độ III khoang miệng, tổn thương phổi và theo dõi bỏng thực quản. Sau 10 ngày được điều trị tích cực bằng các thuốc đặc hiệu, sức khỏe của bệnh nhi ổn định và được ra viện. Tuy nhiên, các bác sĩ cho biết trẻ vẫn cần được theo dõi tình trạng ăn uống và hô hấp để quản lý di chứng tổn thương phổi và thực quản sau bỏng.

Tai nạn bỏng rất nguy hiểm, đặc biệt là với trẻ em. Theo ThS. BS CKII Phùng Công Sáng - Phụ trách đơn vị Bỏng - Khoa Chỉnh hình, Bệnh viện Nhi Trung ương, da trẻ em mỏng và liên kết giữa các lớp lỏng lẻo hơn người lớn, nên bỏng thường nặng và sâu. Với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, hệ miễn dịch còn yếu nên nguy cơ nhiễm trùng vùng bỏng cao, nguy cơ shock bỏng cũng cao hơn (dù diện tích bỏng không lớn 3% – 5%). 

Làm gì khi trẻ bị bỏng?

Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau gây bỏng cho trẻ em, trong đó có sự bất cẩn của người lớn trong khi chăm sóc trẻ. Bỏng chủ yếu là ở vùng cơ quan vận động (bàn tay, bàn chân), do nước sôi hoặc cháo.

Việc sơ cứu ban đầu tại nhà khi trẻ bị bỏng là một trong những yếu tố quan trọng để hạn chế độ sâu của bỏng, mức độ nặng toàn thân và tránh tình trạng bội nhiễm. Tuy nhiên, việc sơ cứu cần cha mẹ, người trông trẻ phải bình tĩnh và xử trí đúng cách.

Theo các bác sĩ, điều đầu tiên khi phát hiện trẻ bị bỏng là cần nhanh chóng cách ly trẻ khỏi nguyên nhân gây bỏng.

Đối với trẻ bị bỏng điện: Nhanh chóng tách nạn nhân với nguồn điện (ngắt cầu dao, dùng gậy gỗ gạt dòng điện cao) và đưa người bệnh đến nơi thoáng mát. Nếu trẻ bị ngã, cần có phương án chống đỡ phía dưới để tránh tình trạng chấn thương nặng thêm. 

Cần tiến hành đánh giá hô hấp tuần hoàn, ý thức trẻ và tìm xem các chấn thương khác nếu có ngã kèm theo, để tìm cách sơ cứu cho đúng, tránh làm tổn thương cột sống cổ hoặc các chi (nếu có) bị nặng thêm. 

Nếu trẻ ngừng tuần hoàn thì tiến hành ép tim ngoài lồng ngực đúng cách đồng thời gọi y tế hỗ trợ. Gia đình chỉ nên di chuyển người bệnh đến cơ sở y tế khi trẻ đã được sơ cấp cứu ban đầu.

Đối với trẻ bị bỏng hóa chất: Rửa ngay vùng bị bỏng, rửa liên tục bằng nước sạch càng nhiều càng tốt. Tốt nhất là rửa dưới vòi nước chảy, nếu không các tổ chức ở vùng bỏng sẽ bị tổn thương nặng hơn. 

Nếu bỏng mắt do hóa chất cần được rửa mắt bằng cách ngụp mặt vào chậu nước và chớp mắt liên tục cho hoá chất trôi ra hết.

Phải nhanh chóng tháo bỏ ngay quần áo bị dính hóa chất. Khi tháo phải lưu ý bảo vệ tay của người làm động tác đó (không dùng tay trần để tháo). Không cởi quần áo người bị bỏng rất dễ gây lột da, tốt nhất là nên xé bỏ quần áo dính hoá chất. 

Nếu vết bỏng chảy nhiều máu, sau khi rửa sạch dưới vòi nước nên băng vết bỏng lại. Lưu ý không băng chặt và phải dùng bông, gạc sạch. Sau khi sơ cứu xong, cần chuyển ngay nạn nhân tới trung tâm y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Đối với trẻ bỏng do nước sôi, bỏng hơi, cháo: Cần ngâm bộ phận bị bỏng (tay, chân) vào trong nước sạch, mát (từ 16 đến 20 độ C, tốt nhất trong 30 phút đầu sau khi bị bỏng). Nếu trẻ bị bỏng vùng mặt thì dùng khăn ướt mềm đắp vào mặt, nếu diện bỏng rộng thì cần chú ý giữ ấm cho trẻ ở những phần không bị bỏng. 

Việc này có tác dụng giảm độ sâu của bỏng và làm giảm cảm giác đau đớn cho trẻ, sau đó nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế có điều trị bỏng để được điều trị kịp thời.

Phòng tai nạn bỏng cho trẻ

Để phòng tránh tai nạn bỏng hiệu quả và hạn chế những rủi ro đáng tiếc có thể xảy ra, cha mẹ và người trông giữ trẻ cần lưu ý:

- Không nên cho trẻ chơi đùa ở nơi đang nấu ăn hoặc các nơi gần nguồn điện, dây dẫn điện, ổ cắm điện…

- Thức ăn, đồ uống nóng, các vật dễ cháy nổ như xăng, dầu, cồn, diêm bật lửa…phải để nơi an toàn và trẻ không thể với tới được.

- Khi bưng bê xoong, nồi, chảo, ấm nước vừa mới sôi tránh xa trẻ để không bị va đụng. 

- Kiểm tra độ nóng của nước trong các bồn tắm cho trẻ nhỏ. Không để trẻ tự vặn vòi nước nóng.

- Không nên đựng hóa chất trong vỏ chai đựng nước uống như như Lavie, trà C2…, nhằm tránh các nhầm lẫn có thể xảy ra.

- Không để chung thuốc uống với những thuốc khử khuẩn, dùng ngoài.

- Khi dựng xe máy, phải quay ống bô xả của xe máy đang còn nóng vào sát tường.

- Khi trông trẻ, người lớn cần có sự giám sát chặt chẽ, thường xuyên.