Đồng Văn, tìm dấu vết xưa…

 

 

 

Lữ khách lần đầu đi Hà Giang sẽ được ung dung hơn mà chiêm ngưỡng bức tranh thiên nhiên đang vào mùa lộng lẫy nhất. Bao bọc bốn bề là núi đá, thung lũng đa sắc như tấm thổ cẩm vắt rơi...

 

Từ dấu xưa nét cũ của kiến trúc cổ Đồng Văn, du khách không đắn đo để thăm Nhà Vương, tức nhà cụ Vương Chính Đức, vốn là bang tá của triều đình nhà Nguyễn thời thuộc Pháp. Con cụ là Vương Chí Sình đã có thời làm “vua Mèo”, sau là Đại biểu Quốc hội Nước Việt Nam dân chủ cộng hòa. Nhà Vương tọa trên một quả đồi ở giữa thung lũng Sò Phìn dưới nách quốc lộ 4C, bao bọc bởi hàng cây sa mộc trăm tuổi cao vút. Đây là một lâu đài có tường đá bao quanh, kiến trúc mô phỏng theo lối Mãn Thanh (Trung Quốc) rất độc đáo, nó vừa là tư dinh, vừa là một pháo đài phòng thủ.

 

Chúng tôi dời Nhà Vương lúc sẩm chiều. Ngày ở vùng cao như ngắn lại bởi những di chuyển mau lẹ của khách xa hay những lớp sương vội vã sà xuống mơ màng âm u. Dinh thự Nhà Vương chìm dần trong sương, hàng sa mộc thẫm màu, gần xa như bức họa cổ.

 

Điểm nhấn kiến trúc cổ Đồng Văn từ Nhà Vương giục bước chân lữ khách vào phố cổ Đồng Văn.

 

 

 

Từ cuối thế kỉ XIX, người Pháp đặt chân đến Đồng Văn. Thị trấn nằm lọt giữa bốn bề núi đá mau chóng trở thành điểm đến cho người từ trên cao đi xuống, người dưới núi đi lên để họp chợ, trao đổi hàng hóa. Phố chợ Đồng Văn được quy hoạch từ đầu thế kỉ XX. Hai dãy nhà kiến trúc kiểu Trung Hoa, nhà hai tầng lợp ngói âm dương, tạo nên một phong cách độc đáo của phố chợ miền biên viễn. 

 

 

 

Chúng tôi đến lần này, khu chợ cổ đã bị phá để làm chợ mới, cố bám theo lối kiến trúc cũ, nhưng vật liệu mới, thợ mới, nên chợ cũng thấy bóng bẩy ra nhiều. Kỉ niệm về ba dãy chợ chữ U lợp ngói âm dương, bức tường ám khói bếp chỉ còn trong trí nhớ và những bức ảnh lưu niệm hôm nào.

Phố cổ trở thành di sản, Đồng Văn trở thành điểm du lịch bốn mùa. Người miền xuôi tới lập nghiệp, kinh doanh đã làm thay đổi đáng kể màu sắc bản địa. Cả người dân tộc lẫn người Kinh ngày càng khéo léo dần trong việc chế tác hàng hóa, đồ lưu niệm. Thời trước, làm ra bộ quần áo, con dao, chiếc vòng, chiếc khèn... là để dùng, hoặc tặng nhau, bây giờ làm để bán nên thời gian cần nhanh hơn, số lượng cần nhiều hơn, chất lượng cũng vì thế mà giảm đi, đặc biệt là giá trị truyền thống.

 

 

 

Trên lối vào phố cổ bây giờ, có thể nhận diện rõ 40 ngôi nhà cổ hàng trăm năm tuổi còn sót lại đã được nâng niu, như minh chứng cho một di sản kiến trúc độc đáo đang đứng trước nguy cơ rêu phong đổ nát vì thời gian, vì tốc độ kinh doanh nóng.

 

 

 

Những ngôi nhà cổ còn sót lại đủ để du khách chiêm ngưỡng. Hàng rào đá xếp, nhà trình tường, mái âm dương, gốc cây bên hiên, khóm hoa trước giếng, đầu hồi đặt chiếc lồng chim. Trong cái không gian khiêm nhường, xấu cũ ấy, dễ hình dung những con người từng ở, từng gắn bó.

 

Một chút dấu xưa nét cũ ấy cũng đủ để lưu giữ khách đặt chân, qua đêm ở quanh chợ Đồng Văn. Hàng quán chợ đêm tấp nập, ai cũng muốn chọn một ghế để ngồi café trong khu chợ đêm. Khói sương miền rừng, khói ngậy từ những bếp than cho những món nướng đặc sản quyến rũ. 

 

Rón rén đi qua một quãng phố cổ, bây giờ bạn có thể rôm rả bên vỉa hè ẩm thực, hay đi dạo quanh thị trấn để chiêm nghiệm về mảnh đất, nơi con người gắn chặt vào thiên nhiên không dễ gì lay chuyển được.