Hướng đi cho du lịch cộng đồng

 

 

1.Đối với du khách mọi miền, du lịch cộng đồng tại Hà Nội chưa phải một dấu ấn. Tuy nhiên, nó hứa hẹn nhiều tiềm năng và là một hướng phát triển, đòi hỏi khâu truyền thông phải mạnh. Hà Nội đã và đang có những nỗ lực rất lớn trong việc xây dựng môi trường du lịch và ý thức du lịch trong cộng đồng dân cư. Từ khi Hà Nội mở rộng địa giới hành chính, không gian mở rộng cùng với nhiều địa chỉ hấp dẫn để phát triển du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng. 

 

Những làng cổ ngoại thành, các xã miền núi của huyện Ba Vì được coi là nền tảng tốt để xây dựng sản phẩm du lịch cộng đồng, nhằm đa dạng hóa sản phẩm du lịch cho Thủ đô. Không thể không kể đến chuỗi những khu đất cổ trong nội đô, từ khu phố cổ tới làng mạc giàu truyền thống quanh hồ Tây. 

 

Tại làng cổ Đường Lâm, UBND thị xã Sơn Tây phối hợp cùng Tổ chức JICA Nhật Bản đầu tư cho 10 gia đình cải tạo nhà cổ phục vụ mục đích đón khách du lịch. Các gia đình vẫn giữ nguyên các cấu trúc nhà cổ, trình diễn một số nghề thủ công truyền thống, phục vụ ăn uống và lưu trú. Hiện các gia đình này cải tạo được khoảng 30 phòng đón khách lưu trú. 

 

Đặc biệt, Ban quản lý làng cổ Đường Lâm phối hợp với một số cơ quan liên quan xây dựng các sản phẩm du lịch trải nghiệm nông nghiệp như một ngày làm nông dân, làm bánh kẹo truyền thống, làm tương, bắt cá… 

 

Bà con dần dần tiếp cận cách thức làm du lịch cộng đồng, từ giao tiếp với khách, chế biến ẩm thực, bán hàng hóa, hướng dẫn khách tham quan... Dù vậy, lượng khách lưu trú qua đêm tại nhà dân còn rất ít, các tour du lịch ở đây chưa có nhiều khách tham gia. 

 

Du lịch cộng đồng cũng xuất hiện ở một số nơi tại huyện Ba Vì, với những lợi thế về thiên nhiên, sinh hoạt truyền thống độc đáo, tìm đến các sản phẩm dịch vụ hấp dẫn khách du lịch, đặc biệt là phát triển du lịch cộng đồng gắn với phát triển bền vững và bảo tồn các nguồn tài nguyên quý giá của vùng, địa phương. 

 

Hiện Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Hà Nội đang hoàn thiện đề án phát triển du lịch cộng đồng khu vực Ba Vì, trọng tâm là xây dựng tại các xã Ba Vì, Ba Trại và Vân Hòa. Mục tiêu của đề án là phát triển du lịch cộng đồng ở Ba Vì không theo hướng đại trà mà xác định hướng phát triển riêng của từng xã để phát huy được nét đặc thù của địa phương. 

 

Vì thế, tại xã Vân Hòa sẽ xây dựng sản phẩm du lịch dựa trên lợi thế phát triển đàn bò sữa, tại xã Ba Trại là trồng chè, tại xã Ba Vì là trồng và chế biến thuốc Nam của người Dao. Ngoài tham quan các thắng cảnh của địa phương, du khách có thể trực tiếp trải nghiệm các hoạt động sản xuất của người dân bản địa, tham gia các sinh hoạt văn hóa của người Mường, người Dao. 

 

Vấn đề đặt ra, để cho du lịch cộng đồng phát triển, các cơ quan chức năng của Hà Nội cần sớm triển khai với những chiến lược, sách lược cụ thể và một cơ chế đủ mạnh. Điều quan trọng là cần có sự đầu tư và thực hiện bài bản. Mới đây, tại UBND phường Quảng An, quận Tây Hồ, Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với UBND quận Tây Hồ tổ chức “Lớp bồi dưỡng kiến thức về du lịch cho cộng đồng dân cư năm 2017”. Tại đây, người dân được hướng dẫn về 5 nội dung cụ thể: “Tổng quan về du lịch”, “Du lịch có trách nhiệm”, “Du lịch cộng đồng”, “Tâm lý khách du lịch” và “Văn hóa ứng xử trong du lịch”. 

 

 

 

2. Nếu đặt ra câu hỏi, du lịch Hà Nội thiếu yếu tố gì để phát triển mạnh hơn, với du lịch cộng đồng, thì yếu tố ấy là nhân lực. Tỉ lệ đội ngũ lao động trực tiếp trong ngành du lịch được đào tạo bài bản vốn đã thấp, khi đến cộng đồng dân cư thì dù trực tiếp tham gia vào du lịch, nhưng lại chưa có những kiến thức du lịch cơ bản, điều này tác hại rất nhiều. Tuy nhiên, du lịch cộng đồng không thể chờ kết quả trong ngày một ngày hai, nó là vài năm, thậm chí chục năm. Ngoài truyền đạt kiến thức còn phải truyền đạt thêm kỹ năng để thay đổi thái độ và nhận thức của người dân về du lịch trong một quá trình xuyên suốt.

 

Khi phát triển du lịch cộng đồng, người ta hay nghĩ đến những vùng nông thôn, miền núi hẻo lánh, nơi có những cộng đồng dân cư mang những nét đặc thù riêng. Bởi đô thị Hà Nội phát triển theo mô hình những làng nghề của nông thôn, trong lòng đô thị Hà Nội ẩn chứa nhiều các làng nghề, phố nghề khác nhau. Hà Nội hoàn toàn có thể khai thác được du lịch cộng đồng theo cái nền của các làng nghề truyền thống, khách đến nơi người ta có thể tham gia học và tìm hiểu các nghề thủ công, ở cùng với người dân và tham gia trải nghiệm. Lấy ví dụ, trên địa bàn phường Quảng An, trong khoảng 700 nhà đang cho thuê, có gần 200 nhà chuyển sang xây chung cư mini, tức là chuyển sang cho thuê theo căn hộ. Nếu chỉ đơn thuần khai thác nguồn thu từ việc cho khách thuê nhà, nó là mô hình kinh tế chia sẻ, người dân sử dụng một phần diện tích dư dôi của mình để cho khách ở; mô hình homestay phải là du khách ghé đến, ngoài ở ra còn giao lưu với gia chủ: ăn cùng, sống cùng, chia sẻ về văn hóa, đắm mình vào cuộc sống hàng ngày nơi đây.

 

Trên địa bàn phường Quảng An có hơn 20 hộ gia đình làm chè sen. Thương hiệu chè sen Quảng An đã được Cục Sở hữu trí tuệ công nhận thương hiệu và công nhận nhãn mác “Chè sen Quảng An - Tinh hoa chè Việt” năm 2012. Du khách đến đây có thể ra đầm hái sen buổi sớm, xem người dân làm chè sen và tìm hiểu vì sao chỉ sen trồng ở đất Tây Hồ mới ướp chè ngon được.

 

Bên cạnh đó, du khách có thể đến các điểm tâm linh để tìm hiểu về các di sản văn hóa Việt Nam trong vùng như phủ Tây Hồ, chùa Kim Liên. Hay hàng năm, đình Quảng Bá, đình Tây Hồ và đình Nghi Tàm có lễ hội. Làm du lịch cộng đồng phải vừa làm, vừa dạy, vừa điều chỉnh và vừa song hành với người dân để họ nhận thức đúng và rèn luyện thành hành vi đúng đắn trong cư xử và hoạt động du lịch. Đặc biệt phải kể đến một yếu tố gây trở ngại cho phát triển du lịch vẫn là khả năng giao tiếp bằng ngoại ngữ của người dân với du khách. Với những ưu đãi đặc sắc, Hà Nội đang phát triển du lịch cộng đồng theo hướng đi vững vàng, có dấu ấn riêng.