Nên nghiêm khắc hay nuông chiều trẻ?

Để giúp các bậc phụ huynh tìm ra phương pháp giáo dục tích cực, đạt được hiệu quả mà không làm trẻ tổn thương, MSD đã thực hiện Toạ đàm “Nghiêm khắc hay nuông chiều?” trong khuôn khổ chiến dịch Lan toả yêu thương 2021. Chương trình có sự tham gia của PGS.TS Lê Văn Hảo - Chuyên gia tâm lý, Ths. Lê Thị Khánh Vân - Chuyên gia bảo vệ trẻ em, Giảng viên quốc gia của Chương trình PDEP - "Làm cha mẹ tích cực trong cuộc sống hàng ngày" và Hoa hậu Hương Giang – Top 16 Hoa hậu Thế giới 2009, Giám khảo của nhiều cuộc thi sắc đẹp.

Là mẹ của 2 cô con gái nhỏ và luôn tìm kiếm những phương pháp giáo dục hiệu quả, Hoa hậu Hương Giang chia sẻ cô không phải là người mẹ quá nghiêm khắc với con, cũng không quá nuông chiều con, không phải lúc nào cũng làm theo những điều con muốn. Từ khi có bầu, hai vợ chồng Hương Giang đã cùng thống nhất về phương pháp nuôi dạy con cái và gia đình không có ai đóng vai ác cả. Nếu bố mẹ chỉ con các nguyên tắc để con phát triển đúng theo lứa tuổi, đứa trẻ sẽ có lớn lên một cách toàn diện và đúng hướng. Một em bé nhỏ tuổi khi được định hướng, giảng giải thì bé hoàn toàn có thể hiểu chuyện, nhiều em bé đã biết thể hiện nguyện vọng, mong muốn từ khi còn rất nhỏ. Quan trọng là bố mẹ có thể nắm bắt và hướng con đến cái phù hợp, dù con rất nhỏ nhưng con cũng rất phối hợp với bố mẹ rồi.

Theo PGS.TS Lê Văn Hảo, bạo lực sẽ để lại rất nhiều tổn thương cho trẻ, đôi khi một lời mắng gây ra cú sốc tâm lý đối với trẻ ngang với bỏng cấp độ 2-3. Nghiêm khắc không có nghĩa là phải khắc nghiệt, đòn roi và chắc chắn là PHI BẠO LỰC. Chúng ta cần hiểu nghiêm khắc là cùng nhau thiết lập những nguyên tắc, giới hạn và cùng tuân thủ. Khi chúng ta có bộ quy tắc như vậy thì trong gia đình sẽ không có ai phải “đóng vai ác” để yêu cầu trẻ phải làm theo bất cứ điều gì.

Khi đứa trẻ còn nhỏ, người lớn sẽ phải can thiệp nhiều hơn để đảm bảo đứa trẻ an toàn. Nhưng khi trẻ lớn lên, quyền lực của bố mẹ nên nhỏ lại, dần dần trao cho con quyền quyết định. Chúng ta phải nhớ rằng, trẻ cũng có nhu cầu, có quyền quyết định và chúng ta nên bàn giao quyền cho con bằng cách dạy cho con những kĩ năng tự chủ, tự lập.

Cùng quan điểm trên, chuyên gia Khánh Vân cho biết, thực chất mắng cũng là hành vi bạo lực nên chúng tôi khuyến khích các bố mẹ không nên sử dụng đối với con. Các cha mẹ cần hết sức lưu ý khi dùng từ “phạt” hay dùng bạo lực với con mà chúng ta cần phải cho con biết con sai ở đâu, thất bại ở đâu, tại sao con thất bại chứ không phải đưa cho con hình phạt để dạy con rằng con đã sai. “Chúng ta phải giúp con hiểu được cái gì nên làm, cái gì không nên và chính chúng ta cũng phải hành xử một cách tương xứng, nhất quán, để trẻ không bị nhầm lẫn về mục tiêu cuối cùng mà chúng ta muốn dạy trẻ”, chuyên gia Khánh Vân nói.

Nhiều cha mẹ băn khoăn, nên “phạt” con thế nào để trẻ nhận ra lỗi sai của mình và không làm trẻ bị tổn thương hay “thưởng” thể nào là đúng cách để trẻ tiếp tục phát huy những hành vi tốt? Cha mẹ có thể áp dụng phương pháp giáo dục tích cực như thế nào trong thưởng và phạt trẻ?

Theo chuyên gia Khánh Vân, giáo dục con trẻ là một quá trình, nếu mang thưởng hay phạt ra đều có tác dụng ngược. Thưởng như nào để con có động lực từ bên trong chứ không phải lôi kéo từ bên ngoài. Hãy để con có những thôi thúc từ trong mình chứ không phải vì phần thưởng. Con chỉ nghĩ rằng con phải đạt được thứ này vì như vậy sẽ được thưởng. Làm như vậy hoàn toàn sẽ phản tác dụng bởi con không biết được mục đích cuối cùng là gì, động lực của con ở đâu. Cha mẹ hãy thật sự học cách hiểu được con, về mục tiêu cha mẹ muốn hướng con đến đâu, những điều con mong muốn là gì để từ đó tìm cách phù hợp dẫn dắt, hỗ trợ con.

Cách chúng ta đối xử với con sẽ ảnh hưởng đến việc hình thành tâm lý của trẻ, cách trẻ nhìn nhận mọi thứ xung quanh và các mối quan hệ. Quá khắc nghiệt hoặc quá tán thưởng đều sẽ không tốt trong việc xây dựng thế giới quan của trẻ. Về lâu dài, việc thiết lập nề nếp là rất cần thiết. Tuy nhiên, thiết lập thì dễ, thực hiện và duy trì mới khó. Do đó, PGS.TS Lê Văn Hảo khuyên rằng, cha mẹ hãy thật sự dành thời gian và tâm huyết để cùng con xây dựng nguyên tắc, nề nếp và thực hiện mỗi ngày một cách kiên trì. Thay vì lúc nào cũng chỉ mong chờ và đốc thúc con thay đổi. “Nếu thấy các phương thức của mình chưa hiệu quả, cha mẹ hãy tự thay đổi chính bản thân mình với các phương pháp kỷ luật tích cực, tôi tin rằng cha mẹ sẽ nhìn thấy con mình thay đổi theo”, PGS.TS Lê Văn Hảo khẳng định.

"Lan tỏa yêu thương" là chiến dịch thường niên của MSD và các tổ chức đối tác được thực hiện nhằm truyền thông chấm dứt các hình thức trừng phạt thể chất và tinh thần trẻ em trong gia đình và trường học. Sang năm 2021, Chiến dịch được phát động với chủ đề: “Giáo dục không bạo lực” tập trung vào nâng cao nhận thức của cha mẹ, người chăm sóc trẻ, thầy cô giáo, các bên liên quan và công chúng về loại bỏ những hình thức trừng phạt thể chất, tinh thần với trẻ em; tạo môi trường an toàn và tích cực để trẻ bày tỏ ý kiến và cùng giải quyết những vấn đề có liên quan đến trẻ; thúc đẩy phương pháp giáo dục không bạo lực trong quá trình nuôi dạy trẻ. Chiến dịch được thực hiện từ ngày 16.10 đến ngày 15.11.2021 với các hoạt động đa dạng như: truyền thông mạng xã hội, talkshow, tập huấn, diễn đàn trẻ em, hội thảo - đối thoại giữa các bên liên quan.