Phiên tòa về bản quyền dai dẳng đã kết thúc

              
Nguyên đơn, bị đơn đều đưa ra lý lẽ riêng của mình

Nguyên đơn là họa sĩ Lê Linh và bị đơn là Công ty TNHH TMDV Kỹ thuật và Phát triển tin học Phan Thị mà bà Phan Thị Mỹ Hạnh là đại diện. Năm 2001, họ hợp tác làm bộ truyện tranh “Thần đồng đất Việt”. Năm 2002, bộ truyện phát hành được 78 tập, được các bạn đọc ở lứa tuổi nhi đồng, thiếu niên say mê đón đọc. Một số người lớn cũng thích bộ truyện tranh này. Do vậy, có thể nói bộ truyện tranh “Thần đồng Đất Việt” mang lại cho họa sĩ Lê Linh và giám đốc Phan Thị Mỹ Hạnh cả danh tiếng lẫn tiền bạc.

Năm 2006, hai bên phát sinh mâu thuẫn. Họa sĩ Lê Linh cho rằng giám đốc công ty cho người vẽ biến thể. Cùng năm này, họa sĩ khởi kiện và được TAND TP.HCM thụ lý. Qua 3 lần tổ chức hòa giải không kết quả, TAND TP.HCM cho rằng vụ kiện không thuộc thẩm quyền giải quyết của mình nên chuyển xuống TAND quận 1.

Lý lẽ của nguyên đơn:

Họa sĩ Lê Linh luôn khẳng định mình chính là tác giả của 4 hình tượng nhân vật Trạng Tý, Sửu “ẹo”, Dần “béo”, Cả “mẹo” - là những nhân vật chủ chốt tạo nên ấn tượng, tạo được tiếng vang trong bộ truyện tranh “Thần đồng đất Việt”. Để có được thành quả đó, bản thân ông Linh một mình xây dựng ý tưởng, sáng tạo kịch bản, nghiên cứu nhiều tư liệu và vẽ tranh từ sơ phác cho đến khi hoàn chỉnh bản vẽ. Khi bộ truyện được sự đón nhận của độc giả, để kịp tiến độ phát hành đòi hỏi phải có thêm người hỗ trợ những thao tác như canh nét, đồ họa…, ông Linh khẳng định chính ông là người tạo nên tác phẩm, bà Hạnh không tham gia vào bất kỳ giai đoạn nào của sáng tác nên không phải là tác giả. Bà chỉ là người làm công tác tổ chức và không hề nêu ý tưởng.

Lập luận của phía bị đơn:

Về phía bị đơn - đại diện tại tòa là ông Nguyễn Vân Nam - cũng một mực khẳng định bà Hạnh là tác giả duy nhất của 4 hình tượng trong “Thần đồng Đất Việt”; họa sĩ Lê Linh không phải là đồng tác giả, càng không là tác giả duy nhất, vì bà Hạnh thuê ông Linh và một nhóm người khác nữa thực hiện ý tưởng vẽ lại các hình tượng. Ngoài ra, bà Hạnh còn giao nhiệm vụ cho ông Linh nghiên cứu các điển tích dân gian để vẽ thành một bộ truyện tranh dành cho lứa tuổi thiếu niên - nhi đồng, sao cho đúng hình dung trong trí tưởng tượng của bà Hạnh. Như vậy, bà Hạnh xứng đáng là tác giả duy nhất của “Thần đồng Đất Việt”.

Mục đích khởi kiện của ông Linh là yêu cầu tòa công nhận ông là tác giả duy nhất của bộ truyện tranh “Thần đồng Đất Việt”, là “cha đẻ” sáng tạo ra 4 hình tượng nhân vật Trạng Tý, Sửu “ẹo”, Dần “béo”, Cả “mẹo”. Đồng thời, ông yêu cầu Công ty Phan Thị và bà Hạnh không được tiếp tục sáng tác ra các biến thể từ 4 hình tượng nhân vật này, yêu cầu xin lỗi công khai trên một số cơ quan báo chí.

Ảnh KT

Diễn biến và kết quả của vụ kiện

Như vậy là lý lẽ của nguyên đơn và bị đơn đối lập nhau hoàn toàn. Điều này gây cho các cơ quan pháp luật không ít khó khăn. Do nhiều lý do, mãi đến tháng 12/2018, TAND quận 1 mới đưa vụ án ra xét xử nhưng phải hoãn do vắng mặt bị đơn. Đến ngày 25/1/2019, cả hai bên đều có mặt tham gia phiên tòa. Vụ án được xử sơ thẩm vào ngày 18/2/2019, TAND quận 1, TP.HCM đã tuyên bố công nhận quyền tác giả thuộc về họa sĩ Lê Linh. Vì ông này là người trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm. Phía bị đơn đã kháng cáo.

Ngày 3/9/2019, TAND TP.HCM đã tuyên án vụ tranh chấp quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến bộ truyện tranh “Thần đồng đất Việt”. Hội đồng xét xử cho rằng, yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn thuộc về quyền nhân thân trong quyền tác giả đối với tác phẩm, trong đó có quyền bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm. Nguyên đơn không nhằm mục đích có thu được lợi nhuận hay không thu được lợi nhận từ yêu cầu này. Do đó, đây là tranh chấp dân sự về quyền sử hữu trí tuệ.

Hội đồng xét xử cho rằng, tác giả là người trực tiếp sáng tạo ra một phần hoặc toàn bộ tác phẩm. Bị đơn trình bày là đã “cầm tay chỉ cho ông Linh vẽ” do mình vẽ không đẹp các hình tượng có sẵn trong đầu. Tuy nhiên, để được pháp luật bảo hộ quyền tác giả thì tác phẩm phải được sáng tạo, thể hiện dưới một hình thức nhất định và ngoài ông Linh ra thì không có ai tham gia sáng tạo 4 hình tượng nhân vật này. Từ đó, tòa cho rằng, có căn cứ công nhận ông Linh là tác giả của “Thần đồng đất Việt”; bà Hạnh không phải là đồng tác giả.

Từ những lập luận trên, Hội đồng xét xử đã tuyên bản quyền tác giả của bộ truyện tranh này thuộc về ông Lê Linh. Tòa chấp nhận một phần yêu cầu của nguyên đơn - buộc bị đơn phải bồi thường chi phí luật sư cho nguyên đơn số tiền là 15 triệu đồng; xin lỗi công khai nguyên đơn trên các báo Tuổi Trẻ, Thanh Niên trong ba kỳ liên tiếp.

Sau phiên xử, ông Linh cho biết ông rất hài lòng với phán quyết của tòa và cho rằng đây là kết quả tất yếu vì chỉ có một sự thật duy nhất mà thôi. Như vậy, bộ truyện tranh “Thần đồng Đất Việt” đã xác định được “cha đẻ” chính thức và hợp pháp: Đó là họa sĩ Lê Linh. Những người yêu thích bộ truyện tranh này yên tâm thưởng thức nhé!

Trần Nghiêm/Tc GĐ&TE