GS Trần Thanh Vân - Người nuôi dưỡng niềm đam mê khoa học cho thế hệ trẻ

Nhà khoa học cống hiến hết mình cho quê hương

GS Trần Thanh Vân - Chủ tịch Hội Khoa học Gặp gỡ Việt Nam cùng phu nhân, GS Lê Kim Ngọc - Chủ tịch Hội Bảo trợ trẻ em Việt Nam tại Pháp, đã làm được nhiều việc ý nghĩa cho quê hương Việt Nam. Năm 1968, ông bà nung nấu ý định thành lập các nhà nuôi trẻ mồ côi vì chiến tranh và nghèo đói ở Việt Nam. Sau 3 năm đi bán thiệp Giáng sinh vẽ tranh Việt Nam, ông bà đã thu về 1 triệu USD để xây dựng làng SOS đầu tiên tại Ðà Lạt vào 1974. Sau này ông bà còn xây dựng Làng SOS trẻ em Ðồng Hới, Trung tâm Bảo trợ Trẻ em Thủy Xuân tại Huế và Trường dạy nghề làm bánh mỳ, bánh ngọt Pháp tại Huế .

Với mong muốn đưa khoa học Việt Nam bay cao, bay xa hơn, vợ chồng GS Trần Thanh Vân tự bỏ cả triệu đô la dành dụm gần một đời người để cống hiến cho khoa học. Với nhiều nỗ lực, năm 2013, vợ chồng GS Trần Thanh Vân đã khánh thành Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) tại Bình Ðịnh, trở thành ngôi nhà chung cho các nhà khoa học Việt Nam và thế giới. Mỗi năm, ICISE tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo khoa học thu hút hàng trăm nhà khoa học quốc tế trong và ngoàii nước tham gia.

Từ năm 2013 đến nay, ICISE đã tổ chức trên 60 hội nghị khoa học quốc tế, 20 chuyên đề với sự tham dự của khoảng 5.500 nhà khoa học quốc tế; trong đó có 12 người đoạt giải Nobel, 2 giải Fields, 2 giải Kavli (giải thưởng cao nhất ở lĩnh vực thiên văn học) và 1 giải thưởng vật lý Dirac (giải thưởng danh giá nhất trong ngành vật lý lý thuyết)… Không chỉ vậy, ICISE còn mời được rất nhiều nhà khoa học gốc Việt trên thế giới về lại đất nước để đóng góp công sức, trí tuệ của họ. Ngoài ra, nơi đây còn đào tạo, nhận giúp đỡ cho hàng trăm sinh viên Việt Nam qua nước ngoài học tập, theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học.

Truyền cảm hứng để học sinh đam mê, yêu khoa học hơn

Qua các Hội nghị, các nhà khoa học đã tạo động lực, kích thích sự đam mê khoa học cho thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh THPT. Các giáo sư, nhà khoa học đóng vai trò như một thầy giáo truyền cảm hứng để học sinh đam mê, yêu khoa học hơn.

Ông bà Trần Thanh Vân còn vận động tạo dựng Quỹ học bổng Gặp gỡ Việt Nam - Vallet để trao học bổng cho học sinh, sinh viên trên toàn quốc, giúp đỡ, tạo điều kiện cho các sinh viên Việt Nam xuất sắc có cơ hội sang Pháp học tập.

Nhiều năm qua, Tổ chức khoa học Gặp gỡ Việt Nam đã khích lệ tinh thần hiếu học, yêu khoa học của học sinh, sinh viên và các nhà nghiên cứu trẻ ưu tú Việt Nam thông qua chương trình học bổng Vallet. Cảm kích trước ý nghĩa cao đẹp của hoạt động khích lệ tài năng trẻ Việt Nam, ông Odon Vallet, Tiến sĩ khoa học trong ngành Luật học Pháp, Giáo sư lịch sử tôn giáo của Ðại học Sorbonne, CH Pháp đã đóng góp toàn bộ cho quỹ học bổng Vallet. Hằng năm, GS Odon Vallet và ông bà GS Trần Thanh Vân từ Paris sang Việt Nam, trực tiếp trao học bổng tận tay các bạn trẻ. GS Trần Thanh Vân mong muốn những em học sinh được nhận học bổng sẽ tiếp tục nỗ lực trên con đường học vấn và sẽ thành tài, tiếp tục vươn lên để trở thành những nhà khoa học hàng đầu, sau này có những đóng góp cho đất nước.

Trong suốt những năm qua, giá trị học bổng không ngừng được nâng cao nhằm hỗ trợ trang trải giá cả sinh hoạt trong đời sống và học tập cho từng sinh viên, học sinh. 18 năm nay, học bổng Vallet đã được trao cho gần 50.000 học sinh với trị giá 350 tỷ đồng. Trong số đó, có gần 400 em đoạt huy chương các môn khoa học tự nhiên trong các kỳ thi Olympic quốc tế, khu vực, được nhận vào học các đại học danh tiếng toàn cầu.

GS Trần Thanh Vân, chia sẻ: “Học sinh, sinh viên Việt Nam có được học bổng Vallet trong nhiều năm như vậy là do nỗ lực học giỏi của các em. Các em đã rất thành công, mang về cho Tổ quốc những tấm huy chương quốc tế… Các em tiếp tục nỗ lực cố gắng học tập tốt thì học bổng Vallet sẽ tiếp tục hỗ trợ các em”.

Ông Nicolas Warnery, Ðại sứ Cộng Hoà Pháp tại Việt Nam cho biết, mục đích ra đời của học bổng Vallet là dành phần thưởng xứng đáng đến các học sinh có thành tích học tập xuất sắc. Nhiều em có hoàn cảnh khó khăn nhưng vẫn luôn cố gắng vươn lên trong học tập. Nước Pháp luôn đón chào sinh viên đến học tập tại Pháp hay tham gia các khoá đào tạo của Pháp tại Việt Nam. 

GS Trần Thanh Vân sinh năm 1934, quê Đồng Hới, Quảng Bình. Năm 17 tuổi, ông qua Pháp học tập và tốt nghiệp Đại học Paris với 2 bằng cử nhân Vật lý và Toán học. Năm 1958, ông bảo vệ thành công luận án thạc sĩ. Năm 1966, ông là tiến sĩ về lĩnh vực vật lý hạt cơ bản. Ông đã giảng dạy tại Ðại học Paris, là nghiên cứu viên cao cấp của Trung tâm Nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp, được Chính phủ Pháp tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh, được Viện Hàn lâm khoa học Nga bầu làm Viện sĩ danh dự.

Năm 2011, GS Trần Thanh Vân từng được Viện Vật lý Mỹ trao tặng Huy chương Tate dành cho “người lãnh đạo quốc tế trong ngành vật lý và là người có công lao to lớn suốt bốn thập niên tập hợp các nhà vật lý thuộc nhiều quốc tịch và nhiều nền văn hóa ngồi lại bên nhau trong tinh thần cởi mở qua các Gặp gỡ Moriond, Gặp gỡ Blois, Gặp gỡ Việt Nam. Ông cũng là người đã hoạt động không mệt mỏi nhằm góp phần xây dựng một cộng đồng khoa học hiện đại ở Việt Nam”.

Còn GS Lê Kim Ngọc được biết đến là Chủ tịch Hội giúp đỡ trẻ em Việt Nam (AEVN) tại Pháp. Bà là người đầu tiên trên thế giới đưa ra “lớp mỏng tế bào”, một khái niệm mang tính cách mạng trong lĩnh vực công nghệ sinh học thực vật. Cả hai nhà khoa học đều được trao tặng Huân chương Bắc đẩu Bội tinh của nước Pháp và Huân chương Hữu nghị của nước Việt Nam.