Khoảng trống của Gen Z

Sống trong một môi trường được quan tâm đầy đủ về mặt thể chất, tinh thần, giáo dục, giải trí, và được sinh ra vào thời kỳ công nghệ, Internet bùng nổ, nên Gen Z còn có các tên gọi khác là: iGeneration, Homeland Generation, Net Gen, Digital Natives, Neo-Digital Natives, Pluralist Generation, Internet Generation, Centennials, Hậu - Millennials, Zoomer, Gen Wii, Gen-Tech. Gen Z được coi là thế hệ tiên phong cho sức mạnh của thông tin, truyền thông đại chúng, trải nghiệm ảo và toàn cầu hóa. Có lẽ chính vì điều này mà tính cách nổi bật của Thế hệ Z là “luôn tìm kiếm, tôn trọng sự thật”, sôi nổi, năng động và đầy nhiệt huyết. Ngoài ra, họ cũng đề cao cái tôi lớn và sự tự do cá nhân, yêu thích sự tự chủ trong cuộc sống lẫn tài chính. Chính những đặc điểm tính cách này khiến Gen Z được kỳ vọng sẽ là nhân tố bùng nổ và tạo đột phá trong bất kỳ môi trường nào.

Tuy nhiên, sống trong môi trường hoàn hảo và được quan tâm, đề cao như vậy, Gen Z cũng gặp nhiều vấn đề trong cuộc sống như:

Áp lực đồng trang lứa - Peer Pressure

Sống trong một môi trường có quá nhiều người tài giỏi và mức độ cạnh tranh cao, cộng với thế giới thông tin đa dạng, đôi khi các bạn trẻ dễ so sánh bản thân mình với người khác. Ở khía cạnh tích cực, khi thấy người khác thành công sẽ tạo động lực và niềm tin mình cũng làm được và sẽ cố gắng, nỗ lực để đạt được thành tựu. Tuy nhiên, với những người chưa xác định được mục tiêu của mình có thể bị những suy nghĩ tiêu cực như: so sánh bản thân với người khác, phủ nhận giá trị của bản thân và xuôi theo trào lưu của xã hội. Không có gì tồi tệ hơn là đánh mất chính mình, vì thế điều mà Gen Z cần là luôn nhắc nhở bản thân mình phải chọn lọc những thông tin trên mạng và đặc biệt là biết rõ giới hạn của bản thân, hiểu được sự khác biệt của xã hội.

Mình là ai giữa cuộc đời?

Ða phần các bạn trẻ (từ THPT đến đại học) đều đặt ra những câu hỏi về bản thân: Mình là ai? Mình muốn gì? Mình muốn trở thành ai giữa cuộc đời? Bản thân tôi cũng vậy, thỉnh thoảng tôi cảm thấy ghen tị với những bạn đã tìm được đam mê và lý tưởng sống của bản thân để cống hiến và cố gắng. Ðây được gọi là giai đoạn chơi vơi trên con đường đi đến thành công.

Tại Việt Nam, đa phần các bậc phụ huynh luôn lo lắng, chăm chút cho con, thậm chí muốn quyết định tương lai của con. Vì vậy, nhiều trẻ có xu hướng dựa dẫm vào bố mẹ mà không tự khám phá chính mình. Bên cạnh việc phó mặc tương lai cho cha mẹ, Gen Z cũng có thể buông xuôi bản thân để trốn thoát khỏi thực tại, không muốn tiếp xúc với xã hội. Nó cũng gần giống như hiện tượng Hikikomori ở Nhật Bản khi mà một bộ phận giới trẻ quyết định giam mình trong phòng, chỉ liên hệ duy nhất với người thân trong gia đình để được phục vụ những nhu cầu cơ bản như ăn, uống. Hoặc cũng có nhiều Gen Z “buông thả” bản thân ở những trang mạng xã hội. Ðiều này rất dễ dẫn tới những căn bệnh về tâm lý như stress, trầm cảm…

Tiến sĩ Jean Twenge - tác giả của cuốn sách nghiên cứu iGen:  Why Today’s Super-Connected Kids Are Growing Up Less Rebellious, More Tolerant, Less Happy… (Tạm dịch: iGen: Tại sao những đứa trẻ đang trưởng thành ngày nay ít nổi loạn hơn, dễ cảm thông, nhưng lại thiếu hạnh phúc…) đã chỉ ra một số đặc điểm khác biệt của thế hệ Gen Z so với lứa thế hệ trước đó như: dễ thấu hiểu và đồng cảm với các vấn đề xã hội (chẳng hạn như cách biệt văn hóa, xu hướng tính dục, phân biệt chủng tộc); Quan tâm nhiều hơn về sức khỏe tinh thần, vấn đề tâm lý, cảm xúc… Song song với đó, họ cũng thường bị gắn kèm với một số “mác” tiêu cực như: thế hệ lo âu/trầm cảm, dễ bị ảnh hưởng bởi các vấn đề tâm lý, được bao bọc quá nhiều…

Thế hệ Z đã không còn giới hạn bản thân trong những khuôn khổ và định hướng của gia đình như những thế hệ trước. Dù giỏi, nhanh nhẹn và thông minh, nhưng bên trong họ cũng đang phải gánh chịu những tổn thương, những nỗi đau và áp lực để chứng tỏ được giá trị bản thân mình. Do đó, người lớn cần biết thấu hiểu và lắng nghe Gen Z để tìm cách giải quyết, đồng thời học cách yêu thương, bao dung hơn với thế hệ trẻ ngày nay.

ThS Nguyễn Thúy Uyên Phương - người sáng lập và điều hành Học viện YES - cho biết: "Gen Z chịu áp lực về sự thành công cá nhân rất cao. Các em mong muốn được mọi người công nhận, có thể công nhận về khả năng, có thể về vẻ đẹp hình thể... Nhưng đừng tưởng thế hệ sinh ra trong thời đại số thì chỉ giao tiếp trong thời đại số mà các em vẫn khao khát tương tác, kết nối với con người thật.

Tôi cho rằng, phụ huynh cần đồng hành với các con, vì giai đoạn tuổi teen là giai đoạn định hình tương lai. Hãy giáo dục con bằng sự thấu hiểu. Hãy giúp các con trả lời được 3 câu hỏi: Tôi là ai? Tôi giỏi về cái gì? Tôi ở đâu trong thế giới này?".