Gia đình

Làm gì với những đứa trẻ hay tắt mắt

28/02/2023 | 21:25

Phải làm gì khi trẻ có tính tắt mắt (ăn cắp vặt) là câu hỏi của không ít cha mẹ khi các con đang trong giai đoạn hình thành và phát triển nhân cách.

Cần nghiêm khắc và kiên trì khi con có tính tắt mắt. Ảnh minh hoạ.

Khó xử vì con có tính tắt mắt

Chia sẻ câu chuyện của mình, chị Nguyễn Thị Minh (ở Hòa Bình) cho biết: Gần đây, chị phát hiện cậu con trai 5 tuổi có nhiều đồ chơi lạ cất trong phòng. Khi được hỏi ai cho những thứ này thì cậu bé hồn nhiên bảo thấy của các bạn đẹp nên mang về, chứ không xin phép ai cả. Nhẹ nhàng tra hỏi con, chị Minh được biết, mỗi lần sang nhà bạn cùng xóm chơi, thấy cái gì “ưng mắt” là cháu tìm cách lấy về. Lúc là thanh sáp màu, khi thì cái bút chì hình con thú... Không cho con vui chơi, giao lưu với các bạn thì sợ cháu bị trầm cảm, nhưng mỗi lần sang nhà ai chơi là chị lại lo cháu lấy đồ mang về. “Đã vài lần tôi yêu cầu cháu mang đồ chơi trả lại cho bạn, thậm chí phạt nhưng cháu vẫn tính nào tật ấy” - chị Minh cho biết.

Câu chuyện của chị Bùi Thu Thảo (ở Hà Nội) thì lại rơi vào tình huống “tình ngay lý gian” khi cùng con đi siêu thị. Tại quầy mỹ phẩm, khi mẹ và người bán hàng đang bận trao đổi, tư vấn về sản phẩm thì bé Ngọc (4 tuổi) con gái chị Thảo đã “tranh thủ” nhặt thỏi son màu đỏ thơm ngọt mùi kẹo trị giá hơn 2 triệu đồng cho vào túi áo. Đến quầy thanh toán, nhân viên an ninh nhắc khéo chị Thảo “đừng lợi dụng trẻ con vào việc xấu” rồi mở cho chị xem đoạn phim hệ thống camera giám sát đã ghi lại khiến người mẹ vô cùng ngỡ ngàng và chỉ biết xin lỗi.

Qua trao đổi với một số chuyên gia về tâm lý, giáo dục trên các diễn đàn, chị Minh được biết, ở lứa tuổi mẫu giáo, hầu hết trẻ chưa đủ nhận thức về hành vi lấy một vật chưa được cho phép là sai phạm. Các bé cũng chưa ý thức được tắt mắt là một thói xấu, mà đơn giản chỉ là thích thì chiếm lấy cho mình. Trẻ thường có xu hướng lấy những thứ gây cho chúng sự tò mò, kích thích về thị giác, mùi vị... chứ không quan tâm thứ đó có giá trị thế nào về mặt tiền bạc. Một số trẻ có tính tắt mắt vì ghen tị với bạn bè, muốn có những thứ mình có mà bạn không có hoặc lấy những gì bị mất hoặc còn thiếu. Do vậy, cha mẹ cần tìm hiểu xem đó là do sự tham lam nhất thời hay là thói quen lặp đi lặp lại để có những điều chỉnh thích hợp.

Với trẻ ở độ tuổi đến trường, dù nhận thức được đây là việc làm sai trái chúng vẫn có thể mắc lỗi do chưa biết tự kiểm soát, muốn gây sự chú ý hoặc bắt chước bạn bè, người thân trong gia đình. Ở độ tuổi này, nếu thấy con có tính tắt mắt, cha mẹ cần tìm hiểu nguyên nhân để uốn nắn kịp thời, tuyệt đối không sử dụng roi vọt và các hình thức kỷ luật thân thể khiến trẻ bị tổn thương và có thể tái phát hành vi này ở mức tồi tệ hơn.

Trẻ em dễ bắt chước những hành vi xấu từ bạn bè, người thân trong gia đình. Ảnh minh hoạ

Ứng xử thế nào khi con có tính tắt mắt?

Giải thích về tình huống trẻ có tính tắt mắt, TS. Vũ Thu Hương (nguyên giảng viên khoa Giáo dục Tiểu học Trường ĐH Sư phạm Hà Nội) cho biết, trẻ nhỏ vốn sống bản năng hơn người lớn rất nhiều nên mỗi khi thích vật gì, trẻ sẽ có xu hướng muốn chiếm làm của riêng. Điều đó xảy ra ở gần như hầu hết các trẻ. Đó không phải là tính xấu mà chỉ là một sự trải nghiệm. Nếu sự trải nghiệm này được điều chỉnh sớm, đứa trẻ sẽ phát triển đúng hướng. Còn nếu không, nó có thể biến thành thói quen hoặc tính cách xấu. Điều đáng lưu ý là nhiều lúc trẻ học tính xấu này từ chính người lớn trong nhà. Nếu cha mẹ có tính tắt mắt thì chắc chắn con trẻ cũng sẽ ảnh hưởng tính cách này, bởi trẻ nhỏ phát triển năng lực cảm nhận từ trong bụng mẹ. Vì vậy, muốn dạy con ngoan, trước tiên, cha mẹ phải rất gương mẫu và rõ ràng về tính sở hữu. Cụ thể là tôn trọng đồ dùng của trẻ.

"Tôi biết, có không ít cha mẹ thản nhiên lấy đồ của con mình cho người khác mượn hoặc đem cho. Họ nghĩ rằng họ đã mua cho trẻ thì họ có toàn quyền. Điều này đã thể hiện sự thiếu tôn trọng trẻ và có thể khiến trẻ không rạch ròi được về chuyện cần tôn trọng đồ vật của người khác" - TS Vũ Thu Hương chia sẻ.

Theo giảng viên tâm lý học Lê Phạm Phương Lan, có không ít bậc cha mẹ cho con đến nhà người khác chơi, lúc về con cứ đòi cầm cái này cái kia, và vì chiều con họ đã dung túng cho con cầm những thứ dù rất nhỏ nhặt. Việc này nếu lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ là mầm mống của hành vi tắt mắt khi trẻ có cơ hội... Nếu không may con đã trót cầm đồ của bạn về nhà, cha mẹ nên động viên con mang trả lại cho bạn và xin lỗi đàng hoàng.

“Sau khi kiên quyết và kiên trì thuyết phục trẻ không lấy đồ ở nhà bạn mang về, cha mẹ cũng không nên đáp ứng bằng cách mua ngay món đồ đó cho trẻ. Điều này sẽ khiến trẻ nhầm tưởng rằng những thứ trẻ ước muốn đều được thỏa mãn và lần sau trẻ muốn món đồ chơi nào đó thì chỉ việc lấy của bạn thì cha mẹ phải lo mua cho mình” - bà Lê Phạm Phương Lan lưu ý.

Trẻ em bị cha mẹ lợi dụng ăn cắp tại một cửa hàng. Ảnh cắt từ clip

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Hồ Thủy (Đoàn Luật sư Hà Nội) nêu quan điểm, trẻ em ở mọi lứa tuổi luôn cần được giáo dục nghiêm túc về hậu quả của những việc làm xấu, trong đó có hành vi ăn cắp, lấy đồ của người khác khi chưa được phép... Nếu không được giáo dục kịp thời, từ hành vi sai trái nhỏ của trẻ có thể dẫn đến những hậu quả khó lường sau này như bị đưa vào trại giáo dưỡng trẻ vị thành niên, thậm chí là vào tù. Đáng chú ý, trong những năm gần đây, các cơ quan chức năng đã phát hiện, xử lý nhiều trường hợp cha mẹ, người thân xúi con nhỏ đi ăn cắp, vận chuyển ma túy... gây hệ quả vô cùng nghiêm trọng về an ninh trật tự và công tác bảo vệ trẻ em.

“Chẳng có bố mẹ nào vui nếu thấy con mình có tính tắt mắt. Tuy nhiên, không phải cứ tắt mắt thì đã là đứa trẻ hư hoặc bố mẹ là người xấu. Điều đó chỉ có thể khẳng định rằng, cha mẹ chưa thực sự sâu sát, quan tâm đến con” - luật sư Hồ Thủy nhấn mạnh.

Xuân Quang